Uchwałą  z dnia 11 grudnia 2015 r., sygn. akt: III CZP 94/15 Sąd Najwyższy rozstrzygnął, że rekompensata za koszty odzyskiwania należności w wysokości 40 euro, przewidziana  w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U. 2013, poz. 403), przysługuje wierzycielowi bez konieczności wykazania, że koszty te zostały poniesione. Roszczenie o rekompensatę w wysokości 40 euro powstaje po upływie terminów zapłaty ustalonych w umowie lub ustalonych zgodnie z ustawą.

Stosownie do unormowań powołanej ustawy w transakcjach handlowych wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, chyba że strony uzgodniły wyższe odsetki, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:

1) wierzyciel spełnił swoje świadczenie;

2) wierzyciel nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie.

Wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, o których mowa powyżej , przysługuje od dłużnika, bez wezwania, równowartość kwoty 40 euro przeliczonej na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne, stanowiącej rekompensatę za koszty odzyskiwania należności. Ponadto wierzycielowi przysługuje również zwrot, w uzasadnionej wysokości, poniesionych kosztów odzyskiwania należności przewyższających tę kwotę.

W praktyce zatem wierzyciel w transakcjach handlowych uprawniony jest do żądania od dłużnika odsetek za opóźnienie oraz dodatkowo równowartości 40 euro w odniesieniu do każdej transakcji. Jeżeli zatem wierzyciel windykuje wierzytelność za pięć odrębnych dostaw, to ma prawo żądać równowartości 40 euro do każdej z nich. Podkreślić należy, że wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Ustawa natomiast wiąże prawo do żądania dodatkowej rekompensaty za odzyskiwanie należności z momentem powstania prawa do żądania odsetek. Naszym zdaniem zatem zarówno równowartość 40 euro, jak i uzasadnione wyższe koszty odzyskiwania należności przysługują wierzycielowi także wtedy, gdy do opóźnienia dochodzi wskutek okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W przypadku natomiast gdy dłużnik popada w zwłokę, czyli nie spełnia w terminie świadczenia z powodu okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność, wierzyciel uprawniony jest dodatkowo do żądania na zasadach ogólnych naprawienia szkody wynikającej ze zwłoki dłużnika.

Ustawa wspomina, że równowartość 40 euro stanowi rekompensatę za koszty odzyskiwania należności. Na gruncie takiego sformułowania rzeczywiście można było mieć wątpliwości, czy uzasadnione jest żądanie rekompensaty za nieponiesione koszty. Sąd Najwyższy uznał, że powołana kwota jest należna wierzycielowi bez konieczności wykazania, że koszty zostały poniesione. Niewątpliwie dla wierzycieli to dobra wiadomość. Uchwała ta wzmacnia ich pozycję i nieco ułatwia dyscyplinowanie dłużników. Z niecierpliwością czekamy na uzasadnienie podjętej przez SN uchwały.