Dnia 8 września 2016 roku weszła w życie kolejna duża nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego, wynikająca z ustawy z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 1311). Nowelizacja dostosowała przepisy postępowania cywilnego do zmian związanych z rozwojem technologii. Dokonano również znacznych zmian w postępowaniu egzekucyjnym.

Zgodnie ze znowelizowanym art. 759 § 1 k.p.c. k.p.c. czynności egzekucyjne są wykonywane przez komorników z wyjątkiem czynności zastrzeżonych dla sądów. Jednocześnie zgodnie z § 1(1) czynności zastrzeżone dla sądu mogą być wykonywane przez referendarza sądowego z wyłączeniem: stosowania środków przymusu, orzekania o ściągnięciu należności w trybie art. 873 k.p.c., stwierdzenia wygaśnięcia skutków przybicia i utraty rękojmi, spraw o egzekucję świadczeń niepieniężnych z wyjątkiem wydania rzeczy ruchomej, spraw o egzekucję przez zarząd przymusowy, spraw o egzekucję przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego. Powyższa zmiana spowoduje na pewno przyspieszenie rozpoznania skarg na czynności komorników oraz samego przeprowadzenia licytacji, co przyczyni się do sprawniejszego prowadzenia postępowania egzekucyjnych.

Jednocześnie zgodnie z art. 767 § 1 (1) k.p.c. skarga na czynności komornika nie przysługuje na zarządzenie komornika o wezwaniu do usunięcia braków pisma, na zawiadomienie o terminie czynności oraz na uiszczenie przez komornika podatku od towarów i usług.

Dodatkowo skargę na czynności Komornika należy wnosić do komornika, który dokonał zaskarżonej czynności lub zaniechał jej dokonania. Kolejno komornik w terminie trzech dni od dnia otrzymania skargi sporządza uzasadnienie zaskarżonej czynności, o ile nie zostało ono sporządzone wcześniej, albo z przyczyn jej zaniechania i przekazuje je wraz ze skargą i aktami sprawy do właściwego sądu, chyba że skargę w całości uwzględnia. W przypadku uwzględnienia przez komornika w trybie autokontroli skargi, komornik zawiadamia skarżącego oraz zainteresowanych, których uwzględnienie skargi dotyczy.

Zmienia się również sposób komunikacji między komornikiem, a organami podatkowymi oraz bankami, komornicy będą komunikowali się wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego albo z użyciem środków komunikacji elektronicznej, co w znaczący sposób przyspieszy procedowanie w toku egzekucji związane z czasem doręczenia przesyłek pocztowych.

Doprecyzowano również kwestie zwrotu kosztów w toku egzekucji. Zgodnie z art. 770 k.p.c. dłużnik powinien zwrócić wierzycielowi koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji, w tym koszty poszukiwania majątku dłużnika.

Zmienione zostały również zasady dotyczące zbiegu egzekucji. Zgodnie z art. 773 k.p.c. w przypadku zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej do tej samej rzeczy albo prawa majątkowego, egzekucje do tej rzeczy albo prawa majątkowego prowadzi łącznie ten sądowy albo administracyjny organ egzekucyjny, który jako pierwszy dokonał zajęcia, a w razie niemożności ustalenia tego pierwszeństwa organ egzekucyjny, który dokonał zajęcia na poczet należności w wyższej kwocie.

W odniesieniu do samego wszczęcia egzekucji zmieniony został art. 797 k.p.c. poprzez zwolnienie wierzycieli z obowiązku wskazania sposobu egzekucji z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości – w przypadku tego sposobu do egzekucji potrzebny będzie wyraźny wniosek.

Następnie zgodnie z art. 801 k.p.c. jeżeli wierzyciel lub sąd albo sąd zarządzający z urzędu przeprowadzenie egzekucji czy też uprawniony organ żądający przeprowadzenia egzekucji nie wskaże majątku pozwalającego na zaspokojenie świadczenia, komornik może wezwać dłużnika do złożenia wyjaśnień, wykazu majątku lub innych wyjaśnień niezbędnych do przeprowadzenia egzekucji pod rygorem odpowiedzialności za składanie fałszywych zeznań.

Zmienił się również przepis dotyczący poszukiwania majątku dłużnika – uchylony został art. 797(1) k.p.c., w którego miejsce wprowadzono art. 801(1) k.p.c. zgodnie z którym, jeżeli w drodze czynności zmierzających do wyjawienia majątku dłużnika nie można ustalić majątku pozwalającego na zaspokojenie świadczenia, do którego może być skierowana egzekucja, wierzyciel może zlecić komornikowi poszukiwanie majątku dłużnika.

Zmieniono również zasady umorzenia egzekucji w razie bezczynności wierzyciela. Obecnie jeżeli wierzyciel w ciągu sześciu miesięcy nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania lub nie zażądał podjęcia zawieszonego postępowania – dojdzie wtedy do umorzenia takiego postępowania. Jednocześnie przed zawieszeniem albo umorzeniem postępowania zniesiono obowiązek wysłuchania wierzyciela i dłużnika. Wysłuchanie jest fakultatywne.

Z kolei sprzedaż zajętych ruchomości nie może obecnie nastąpić wcześniej niż siódmego dnia od daty po upływie dwóch tygodni od dnia uprawomocnienia się zajęcia. Wcześniejsze brzmienie przepisu nie ograniczyło możliwości sprzedaży od prawomocności zajęcia.

Kolejno zajęcie wierzytelności z tytułu nadpłaty lub zwrotu podatku  obejmuje także wierzytelności przyszłe, wynikające z nadpłaty lub zwrotu podatku powstałych w ciągu roku od dnia dokonania zajęcia.

W odniesieniu do egzekucji z nieruchomości zostało wydane rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 sierpnia 2016 r. w sprawie szczegółowego sposobu przeprowadzenia opisu i oszacowania nieruchomości. Powyższe rozporządzenie ujednolici prowadzenie wyceny nieruchomości należących do dłużników. Dodatkowo jeżeli wniosek o wszczęcie nowej egzekucji złożono w terminie trzech lat od daty umorzenia postępowania, w którym dokonano opisu i oszacowania nieruchomości, komornik dokona nowego opisu i oszacowania tylko na wniosek wierzyciela lub dłużnika.

Zgodnie z nowymi przepisami po uprawomocnieniu się postanowienia o przybiciu, to komornik wzywa licytanta, który uzyskał przybicie (nabywcę), aby w ciągu dwóch tygodni od dnia otrzymania wezwania złożył na rachunek depozytowy Ministra Finansów cenę nabycia z potrąceniem rękojmi złożonej w gotówce. Jednocześnie komornik może oznaczyć dłuższy termin uiszczenia ceny nabycia, nieprzekraczający jednak miesiąca. Kolejno niezwłocznie po uprawomocnieniu się postanowienia o przysądzeniu własności komornik sporządza plan podziału.

Znaczna ilość zmian w przepisach postępowania cywilnego może skłaniać do refleksji nad zasadnością wprowadzania częstych zmian do kodeksów i wagą wynikających z tego korzyści i komplikacji. Jednak omawiane zmiany należy ocenić pozytywnie – w naszej ocenie zmierzają one do znacznego przyspieszenia postępowania egzekucyjnego i rozwiązania węzłowych problemów, które narosły w trakcie stosowania uprzednio obowiązujących przepisów.