Z dniem 12 kwietnia 2019 r. uchwalona została ustawa o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2019.1018), przewidująca kolejne zmiany ukierunkowane na uszczelnienie systemu podatkowego. Ustawodawca za pomocą zawartych w niej rozwiązań zmierza do zminimalizowania ryzyka nieświadomego udziału przedsiębiorców w tzw. karuzelach VAT-owskich. Przyjrzyjmy się zmianom, które wejdą w życie już we wrześniu 2019 roku.

Wskazana ustawa przewiduje utworzenie jednego prowadzonego elektronicznie przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej wykazu podmiotów:

• w odniesieniu do których naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji albo które wykreślił z rejestru jako podatników VAT;
• zarejestrowanych jako podatnicy VAT, w tym podmiotów, których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona.

Wykaz będzie udostępniany od dnia 1 września 2019 roku w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Finansów, a także za pośrednictwem systemu teleinformatycznego Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Korzystający z wykazu będą mieli dostęp do informacji o aktualnym statusie rejestracji kontrahentów na wybrany dzień za pomocą kryterium w postaci numeru NIP lub fragmentu nazwy wyszukiwanego podmiotu. Możliwe będzie prześledzenie całej historię rejestracji podatnika do celów VAT za okres do 5 lat wstecz. Przewidziana została przy tym możliwość sprawdzania podmiotów w wykazie w sposób masowy, co przyspieszy procedury weryfikacji kontrahentów.

Jednym z elementów wpisu do wykazu mają być numery rachunków rozliczeniowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej i zgłoszonych do Urzędu Skarbowego, które mogą być weryfikowane przez System Teleinformatyczny Izby Rozliczeniowej. Ten element wpisu będzie miał doniosłe znaczenie w praktyce, gdyż nowela wprowadza obowiązek dokonywania płatności wyłącznie na rachunek podatnika ujawniony w wykazie, aktualny na dzień dokonywania płatności.

Obowiązek ten będzie dotyczył płatności dokonywanych w obrocie obustronnie profesjonalnym, których wartość przekracza 15 tysięcy złotych, a jego przestrzeganie będzie od 1 stycznia 2020 roku obwarowane następującymi sankcjami:

• na gruncie Ordynacji podatkowej przewidziano odpowiedzialność solidarną nabywcy w przypadku zapłaty przez niego należności na rachunek inny niż rachunek dostawcy zawarty w wykazie, ale tylko do kwoty podatku VAT, związanego z konkretną dostawą towarów lub świadczeniem usług,
• na gruncie przepisów o podatkach dochodowych (PIT i CIT) podatnicy nie będą mogli zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów tej części płatności, która została zapłacona bez pośrednictwa rachunku bankowego albo na rachunek inny niż w wykazie podmiotów.

Sankcji będzie można uniknąć, gdy podatnik złoży zawiadomienie o zapłacie należności na rachunek spoza wykazu do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury w ciągu 3 dni od dnia zlecenia przelewu. Innym rozwiązaniem uwalniającym od sankcji na gruncie podatku VAT będzie przelew na rachunek sprzedawcy inny niż wynikający z wykazu, o ile przelew zostanie zrealizowany w modelu podzielonej płatności (split payment).

Podsumowując, komentowana nowelizacja niesie za sobą pozytywne zmiany dla podatników w zakresie możliwości weryfikacji ich kontrahentów. Ze względu jednak na jednoczesne wprowadzenie nowych obowiązków w zakresie sposobu dokonywania płatności, obwarowanych rygorystycznymi sankcjami, zmiana przepisów prawdopodobnie nie spotka się z przychylnym przyjęciem przez przedsiębiorców.