W dniu 13 października 2019 r. – 18 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2019 r. poz. 1115) (dalej: „ustawa”), weszły w życie przepisy jej rozdziału 6. Powyższe oznacza, zaczęły obowiązywać regulacje dotyczące Centralnego Rejestru Beneficjentów (dalej również: „CRBR”), które nałożyły dodatkowe obowiązki na spółki.

Konieczność wprowadzenia regulacji w zakresie CRBR wynika z implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, zmieniająca rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 i uchylająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/60/WE oraz dyrektywę Komisji 2006/70/WE oraz ma na celu zwiększenie przejrzystości rynku oraz utrudnienie finansowania działalności przestępczej.

CRBR – co to takiego?

Na wstępie należy wskazać, iż CRBR jest systemem teleinformatycznym służącym przetwarzaniu informacji o beneficjentach rzeczywistych spółek zobowiązanych do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji, a mianowicie spółek wymienionych w art. 58 ustawy (dalej również: „spółka zobowiązana”), tj.:

• jawnych,
• komandytowych,
• komandytowo-akcyjnych,
• z ograniczoną odpowiedzialnością,
• akcyjnych, z wyjątkiem spółek publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 623).

W świetle powyższego, każda spółka wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego za wyjątkiem publicznych spółek akcyjnych oraz spółek partnerskich, jest zobowiązana zgłosić do CRBR dane swojego beneficjenta rzeczywistego.

Organem właściwym w sprawach CRBR jest minister właściwy do spraw finansów publicznych, który jest również administratorem danych w nim zgromadzonych. Dodać należy, iż zgodnie z art. 67 i 68 ustawy, przedmiotowy Rejestr jest jawny oraz domniemywa się, że wpisane do niego dane są prawdziwe. Oznacza to, iż każdy ma możliwość wystąpienia z wnioskiem o udostępnienia informacji z CRBR.

W świetle Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 16 maja 2018 r. w sprawie wniosków o udostępnienie informacji o beneficjentach rzeczywistych oraz udostępniania tych informacji (Dz. U. z 2018 r. poz. 965), składanie wniosków oraz udostępnianie informacji o beneficjentach rzeczywistych z CRBR, odbywa się za pośrednictwem:

• strony internetowej, której identyfikator URI jest zamieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych;
• oprogramowania interfejsowego podmiotu składającego wniosek, które umożliwia łączność z usługą sieciową systemu teleinformatycznego, której identyfikator URI i opis interfejsu jest zamieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

Elementy obligatoryjne wniosku:

• numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) beneficjenta rzeczywistego albo
• numer identyfikacji podatkowej spółki wymienionej w art. 58 ustawy, albo
• imię, nazwisko i datę urodzenia beneficjenta rzeczywistego – w przypadku beneficjentów rzeczywistych zgłoszonych do Rejestru jako osoby nieposiadające numeru PESEL.

Informacje o beneficjentach rzeczywistych zostaną udostępnione wnioskodawcy już w ciągu 5 minut od złożenia wniosku (według stanu na moment ich udostępnienia) lub do końca następnego dnia roboczego po złożeniu wniosku (jeżeli wniosek dotyczy informacji za okres wskazany we wniosku).

Kim jest beneficjent rzeczywisty?

Definicję beneficjenta rzeczywistego odnaleźć można w art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy, zgodnie z którym mówiąc o beneficjencie rzeczywistym – rozumie się przez to osobę fizyczną lub osoby fizyczne sprawujące bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad spółką poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez spółkę, lub osobę fizyczną lub osoby fizyczne, w imieniu których są nawiązywane stosunki gospodarcze lub przeprowadzana jest transakcja okazjonalna.

W przypadku spółki będącej osobą prawną inną niż spółka, której papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym podlegającym wymogom ujawniania informacji wynikającym z przepisów prawa Unii Europejskiej lub odpowiadającym im przepisom prawa państwa trzeciego, za beneficjenta rzeczywistego uznaje się:

• osobę fizyczną będącą udziałowcem lub akcjonariuszem spółki, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej,
• osobę fizyczną dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
• osobę fizyczną sprawującą kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji spółki, lub łącznie dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
• osobę fizyczną sprawującą kontrolę nad spółką poprzez posiadanie w stosunku do tej osoby prawnej uprawnień, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2019 r. poz. 351), lub
• osobę fizyczną zajmującą wyższe stanowisko kierownicze w przypadku braku możliwości ustalenia beneficjentów w oparciu o powyższe kryteria oraz w przypadku niestwierdzenia podejrzeń prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu w stosunku do tego podmiotu,

W przypadku spółki będącej trustem za beneficjenta rzeczywistego uznaje się:

• założyciela,
• powiernika,
• nadzorcę, jeżeli został ustanowiony,
• beneficjenta,
• inną osobę sprawującą kontrolę nad trustem.

W przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, wobec której nie stwierdzono przesłanek lub okoliczności mogących wskazywać na fakt sprawowania kontroli nad nim przez inną osobę fizyczną lub osoby fizyczne, przyjmuje się, że taka osoba fizyczna jest jednocześnie beneficjentem rzeczywistym.

Co, w jaki sposób i w jakim terminie podlega zgłoszeniu do CRBR?

Na spółkę zobowiązaną przepisami do dokonania zgłoszenia beneficjenta rzeczywistego, został nałożony obowiązek udzielenia informacji obejmujących:

• ich dane identyfikacyjne:

1. nazwę (firmę),
2. formę organizacyjną,
3. siedzibę,
4. numer w Krajowym Rejestrze Sądowym,
5. NIP,

• dane identyfikacyjne beneficjenta rzeczywistego i członka organu lub wspólnika uprawnionego do ich reprezentowania:

1. imię i nazwisko,
2. obywatelstwo,
3. państwo zamieszkania,
4. numer PESEL albo datę urodzenia – w przypadku osób nieposiadających numeru PESEL,
5. informację o wielkości i charakterze udziału lub uprawnieniach przysługujących beneficjentowi rzeczywistemu.

Powyższe informacje zgłasza nieodpłatnie za pomocą środków komunikacji elektronicznej, osoba uprawniona do reprezentacji spółki zobowiązanej wraz z oświadczeniem o prawdziwości zgłaszanych informacji. Istotne jest, iż zgłoszenie składane jest w formie dokumentu elektronicznego, konieczne jest więc opatrzenie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP.

Wszelkie powyższe informacje należy zgłosić do CRBR nie później niż w terminie 7 dni od dnia wpisu spółki zobowiązanej do Krajowego Rejestru Sądowego, a w przypadku zmiany przekazanych informacji – w terminie 7 dni od ich zmiany (do biegu wskazanych terminów nie wlicza się sobót i dni ustawowo wolnych od pracy).

Spółki zobowiązane, wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego przed wejściem w życie przepisów ustawy, dotyczących CRBR (a więc przed 13 października 2019 r.), są zobowiązane zgłosić informacje o beneficjentach rzeczywistych w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia ich w życie. Z powyższego wynika, iż obowiązek ten należy wykonać do dnia 13 kwietnia 2020 r., w związku z czym warto już rozpocząć ustalenie beneficjenta rzeczywistego w spółce zobowiązanej.

Odpowiedzialność określona przepisami ustawy

Osoba dokonująca zgłoszenia informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną:

• zgłoszeniem do CRBR nieprawdziwych danych,
• niezgłoszenie w ustawowym terminie danych i zmian danych objętych wpisem do Rejestru,

Odpowiedzialność powyższa została jednak wyłączona, gdy szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą osoba dokonująca zgłoszenia informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji nie ponosi odpowiedzialności.

Dodatkowo spółki zobowiązane, które nie dopełniły w terminie obowiązku zgłoszenia informacji, o których mowa powyżej, podlegają karze pieniężnej do wysokości 1.000.000 zł.

W przypadku pytań dotyczących omówionych powyżej zagadnień, pozostajemy do Państwa dyspozycji.