Chciałbyś rozszerzyć zakres prowadzonej działalności gospodarczej o przywóz towarów z państwa trzeciego (np. Chin) do Unii Europejskiej, ale wydaje Ci się, że zagadnienia związane z importem są zbyt skomplikowane? Jeśli odpowiedziałeś twierdząco, ten artykuł jest właśnie dla Ciebie. W prostej formie wyjaśnimy podstawowe pojęcia, działanie różnych procedur przywozowych oraz kwestie rozliczeń VAT i akcyzy. Dodatkowo – prezentujemy instrukcję procedury zgłoszenia celnego oraz wystąpienia z wnioskiem o nadanie numeru EORI.

Informacje podstawowe

Import to pojęcie z prawa podatkowego (posługują się nim ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług Dz.U.2018.2174 oraz ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym Dz.U.2019.864), które oznacza przywóz towarów z kraju nienależącego do Unii Europejskiej na obszar jednego z jej państw członkowskich. W prawie celnym używa się z kolei sformułowania procedury przywozowe, które zwyczajowo nazywane są też „odprawą celną”.

Zgłoszenie towaru do odprawy można zrealizować w trybie zwykłym, tj. dopuszczenia do obrotu albo z użyciem procedur specjalnych, do których należą: tranzyt, odprawa czasowa, składowanie celne, uszlachetnianie celne, procedura end-use.

Dopuszczenie towaru do obrotu, wymaga opłacenia cła i należnych podatków (VAT i akcyza). Przywóz towaru musi być też zgodny z przepisami, które dotyczą środków polityki handlowej UE (np. embarga, zakazy przywozu), a także norm związanych z ochroną życia, zdrowia, zwierząt i przyrody. W przypadku korzystania z procedur specjalnych, towary są zazwyczaj wolne od tych opłat i ograniczeń z uwagi na sposób, w jaki będą wykorzystywane. Żeby z nich skorzystać, należy jednak uzyskać pozwolenie (nie dotyczy to procedury tranzytu) oraz złożyć zabezpieczenie na wypadek powstania zobowiązania celnego. Poszczególne procedury specjalne mają następujące zastosowanie:

• Tranzyt pozwala przemieszczać towary z jednego do drugiego miejsca na terenie UE. Tę procedurę stosuje się zazwyczaj do towarów spoza UE, które przywożone są z granicy do urzędu celno-skarbowego, żeby objąć je docelową procedurą celną.
• Składowanie celne pozwala przechować towary w składzie celnym.W tym czasie za towar nie uiszcza się cła ani podatków. Nie stosuje się do niego też zakazów i ograniczeń. Oprócz przechowywania, w składzie celnym możliwe jest poddawanie towarów prostym operacjom zwanym czynnościami zwyczajowymi (np. etykietowanie, sortowanie).
• Odprawa czasowa pozwala sprowadzić towary na określony czas i do określonych celów (np. jako eksponat na targach i wystawach). Po ich użyciu konieczne jest ich wywiezienie w niezmienionym stanie. Są dwa warianty odprawy czasowej: z częściowym i całkowitym zwolnieniem od cła.
• Uszlachetnianie czynnepozwala przerabiać i obrabiać towary z importu. Można je naprawiać lub niszczyć, a także dokonywać czynności zwyczajowych (np. sortować). W trakcie tej procedury nie płaci się za towar opłat przywozowych. Nie stosuje się do niego ograniczeń i zakazów.
• Procedura end-usepozwala dopuszczać niektóre towary do obrotu z obniżonym lub zerowym cłem. Trzeba ich użyć w sposób zapisany w taryfie celnej.

W dalszej części skupimy się wyłącznie na podstawowej procedurze dopuszczenia do obrotu towarów. Procedura znajduje zastosowanie do sytuacji wprowadzania towarów na rynek UE, a także przywiezienia ich na użytek własny. Zmienia ona status towaru z nieunijnego (towar zagraniczny) na towar unijny, który nie wymaga dalszych kontroli celnych w UE. Dopełnienie procedury wymaga zapłaty cła oraz należnych podatków.

Podatek VAT i akcyza w imporcie

Od importu towarów nalicza się i płaci podatek VAT. Obowiązek podatkowy z tego tytułu powstaje, co do zasady w momencie zgłoszenia towaru do procedury dopuszczenia do obrotu. Podatek VAT wykazuje się w zgłoszeniu celnym pod typem opłat B00. Stawkę podatku należy odszukać w taryfie celnej ISZTAR (Informacyjny System Zintegrowanej Taryfy Celnej). Podstawą opodatkowania VAT z tytułu importu towarów jest wartość celna powiększona o: należne cło i cła dodatkowe (cło antydumpingowe, cło antysubwencyjne) lub należne cła i podatek akcyzowy, jeżeli przedmiotem importu są towary opodatkowane podatkiem akcyzowym. Podstawa opodatkowania obejmuje też koszty dodatkowe, jeśli nie zostały ujęte w fakturze importowej i nie były włączone do wartości celnej, w tym: prowizje, opakowania, transport, ubezpieczenia. Koszty te powinny być liczone do pierwszego miejsca przeznaczenia w Polsce (np. zakładu importera) lub innego miejsca przeznaczenia w Unii Europejskiej, jeżeli są znane w momencie importu (np. zakładu klienta, któremu towar zostanie odsprzedany). Zapłata podatku VAT powinna nastąpić w terminie 10 dni od powiadomienia o długu celnym. Termin zapłaty cła jest taki sam jak podatku VAT. Podjęcie towaru przed zapłatą podatku, wymaga złożenia zabezpieczenia majątkowego, np. w formie polisy lub depozytu gotówkowego, które obsługuje system OSOZ (ogólnopolski system obsługi zabezpieczeń).

Podatek VAT wykazany w zgłoszeniu celnym i zapłacony stanowi podatek naliczony, który może pomniejszyć podatek należny. Takie rozliczenie dokonuje się w deklaracji VAT-7 i VAT-7K. Odliczenie przysługuje za okres, w którym miał miejsce import. Nie może jednak nastąpić później niż w ciągu 5 lat licząc od początku roku, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

Obowiązek zapłaty akcyzy od importu wyrobów akcyzowych, ma miejsce w przypadku dopuszczania ich do swobodnego obrotu oraz w sytuacji naruszenia prawa, które prowadzi do zaliczenia cła, np. nielegalne wwiezienie towaru do UE. Nie każdy import wymaga zapłaty akcyzy. Można skorzystać z procedur zawieszenia akcyzy, gdy towar wysyłany jest z miejsca importu przez tzw. zarejestrowanego wysyłającego (np. do składu podatkowego). Deklaracja podatku akcyzowego musi zostać wskazana w zgłoszeniu celnym importowym, a jego obliczenie następuje w oparciu o wskazany już wyżej system ISZTAR. Wyroby akcyzowe, które pochodzą z importu, mogą być też zwolnione z akcyzy. Zazwyczaj decyduje o tym ich przeznaczenie (np. nafta przeznaczona do celów oświetleniowych, kosmetycznych lub jako zmywacz antykorozyjny). Również te przypadki trzeba umieścić w zgłoszeniu celnym. Podstawą naliczenia akcyzy, poza samochodami osobowymi, jest ilość wyrobów akcyzowych określona w litrach lub hektolitrach (alkohole, paliwa), kilogramach (wyroby energetyczne, wyroby tytoniowe), sztukach (papierosy) lub wartości energetycznej (wyroby węglowe, gaz ziemny).

Akcyzę należy zapłacić w ciągu 10 dni od dnia powiadomienia przez urząd celno-skarbowy o kwocie opłat przywozowych. Urząd ten może żądać zabezpieczenia akcyzowego w kwocie podatku do czasu jego opłacenia. Akcyzę płaci się tylko raz – jest to tzw. podatek jednofazowy. Jeśli zostanie uiszczony przy imporcie, to nie będzie trzeba go płacić przy kolejnych czynnościach (np. sprzedaży, dalszym użyciu lub przetworzeniu).

Nadanie numeru EORI

Wszyscy przedsiębiorcy, którzy prowadzą działalność gospodarczą związaną ze stosowaniem przepisów prawa celnego muszą posiadać numer EORI (Economic Operators’ Registration and Identification, czyli Wspólnotowy System Rejestracji i Identyfikacji Podmiotów Gospodarczych). Numer należy uzyskać najpóźniej przed dokonaniem pierwszej operacji w oddziale celnym lub urzędzie celno-skarbowym. Wniosek o jego wydanie można złożyć osobiście podczas wizyty w urzędzie, listownie albo elektronicznie poprzez platformę PUESC (Platforma Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych).

Uzyskanie numeru EORI za pośrednictwem PUESC wymaga:

KROK 1 – założenia konta na portalu www.puesc.gov.pl

KROK 2 – rejestracji osoby fizycznej

KROK 3 – wygenerowania certyfikatu celnego

KROK 4 – rejestracji podmiotu (nadanie numeru EORI)

Szczegółowy opis procedury jest dostępny pod adresem: https://puesc.gov.pl/eori

Jeżeli o nadanie numeru EORI występuje osoba upoważniona do złożenia wniosku o rejestrację musi ona dołączyć do wniosku skan upoważnienia i skan potwierdzenia uiszczenia opłaty skarbowej. Nie zwalnia to z obowiązku dostarczenia oryginałów tych dokumentów oraz dowodu uiszczenia opłaty skarbowej od pełnomocnictwa do najbliższego urzędu celno-skarbowego, delegatury UCS lub do oddziału celnego. Powyższe postępowanie nie dotyczy osób uprawnionych do reprezentowania podmiotu z mocy prawa, np. właściciela, prokurenta samoistnego, prezesa zarządu czy członka zarządu uprawnionego do samodzielnej reprezentacji w KRS.

W przypadku, gdy platforma PUESC będzie niedostępna lub zainteresowana osoba nie posiada tam konta, możliwe jest złożenie w formie pisemnej wniosku rejestrację i nadanie numeru EORI do najbliższego organu celnego (urzędu celno-skarbowego, delegatury urzędu celno-skarbowego, oddziału celnego lub izby administracji skarbowej). We wniosku należy podać następujące dane:

• rodzaj podmiotu, obszar działania (z zaznaczonym polem dot. nadania numeru EORI – pole nr 4), forma prawna, pełna nazwa, nazwa skrócona, data rozpoczęcia działalności oraz adres siedziby i adres do korespondencji (dane obowiązkowe),
• konta bankowe, kanały komunikacyjne, dane oddziału (dane opcjonalne),
• oświadczenia: w trybie odpowiedzialności karnej dot. prawdziwości danych i informacji podanych we wniosku, wyrażenia zgody na publikację danych na stronach KE oraz wyrażenia zgody na komunikację elektroniczną,
• adres e-mail, na który ma być przesłana informacja o nadanym numerze EORI.

Jeśli wniosek podpisuje pełnomocnik, należy do niego dołączyć dokument pełnomocnictwa oraz dowód uiszczenia opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Powiadomienie o nadanym numerze EORI następuje:

• poprzez komunikat wysłany na konto na PUESC.
• w przypadku osobistego złożenia wniosku w formie papierowej, informacja o nadanym numerze EORI jest przekazywana na adres e-mail podany we wniosku.

Numer EORI powinien zostać nadany w ciągu kilku dni. Jego nadanie jest bezpłatne.

Procedura zgłoszenia celnego

Zgodne z prawem importowanie towarów wymaga dopełnienia następujących formalności:

1. przedstawienia towarów organowi celnemu,
2. dokonania zgłoszenia celnego we właściwej formie,
3. dołączenia niezbędnej dokumentacji towarzyszącej,
4. uiszczenia cła i podatków.

Zgłoszenia celnego można dokonać formie elektronicznej (w Polsce poprzez system e-Celina), albo w formie papierowej (dokument SAD). Istnieje też możliwość zgłoszenia ustnego, któremu podlegają towary niehandlowe znajdujące się w bagażu osobistym podróżnych. Dotyczyć może ono również innych towarów, których wartość nie przekracza 1000 euro lub ich masa netto nie przekracza 1000 kg.

Należności celne i podatkowe powinny zostać uiszczone ciągu 10 dni od dnia przyjęcia zgłoszenia celnego. Organ celno-skarbowy dopuszcza do swobodnego obrotu towary dopiero po zapłaceniu lub zabezpieczeniu wyliczonych w zgłoszeniu celnym należności celnych oraz podatkowych.

Warto zaznaczyć, że po spełnieniu dodatkowych wymogów, możliwe jest też korzystanie ze zgłoszenia uproszczonego oraz wpisu do rejestru zgłaszającego.

Najistotniejsze kwestie związane z wnioskiem zgłoszenia celnego

Elementami kalkulacyjnymi pozwalającymi obliczyć wysokość cła jest zarówno wartość celna jak i stawka celna wynikająca z taryfy celnej oraz kurs waluty. Wartość celna jest deklarowana przez importera, jako cena należna lub zapłacona za towar podana w fakturze importowej. Na wartość celną składają się też koszty transportu i ubezpieczenia na odcinku do granicy celnej UE. Do ceny i kosztów transportu dolicza się także m.in. wszelkie prowizje z wyjątkiem prowizji od zakupów, koszty wykonania narzędzi, przyrządów pomiarowych, prac technicznych a także opłaty licencyjne.

Klasyfikacja taryfowa – to niezbędne dla potrzeb celnych zaszeregowanie towarów zgodnie z tzw. Nomenklaturą Scaloną – CN, zawartą w rozporządzeniu w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej, zawierającym opisy towarów wraz z przypisanymi do nich 8-cyfrowymi ciągami cyfr identyfikującymi towary według określonej systematyki statystycznej (tzw. kody CN).

Prawidłowa klasyfikacja taryfowa towarów w systemie Nomenklatury Scalonej jest kluczowa dla ustalenia kwoty należności celnych. Ustalenie klasyfikacji wspomaga TARIC – zinformatyzowana baza danych zarządzana przez Komisję Europejską, której zadaniem jest pełna informacja o warunkach eksportu i importu danego towaru. TARIC zawiera informacje o wysokości stawek, o preferencjach celnych, kontyngentach taryfowych, zawieszeniu stawek, stosowanych cłach antydumpingowych lub wyrównawczych. Do ośmiocyfrowego kodu CN dodaje się tu jeszcze dwie cyfry – tzw. kody TARIC – dzięki czemu opis konkretnego towaru jest jeszcze bardziej szczegółowy.

Polskim odpowiednikiem systemu TARIC jest System Zintegrowanej Taryfy Celnej (ISZTAR) – internetowa baza danych taryfowych, zarządzaną przez Departament Polityki Celnej Ministerstwa Finansów. Oprócz taryfy TARIC znajdują się tu również informacje o podatkach VAT i akcyzie obowiązującej w naszym kraju.

Istotną instytucją występującą w systemie prawa celnego jest Wiążąca Informacja Taryfowa (WIT). Zbiorem wszystkich WIT w Europie jest baza EBTI. System udostępnia informacje stanowiące podstawę prawidłowej klasyfikacji taryfowej towaru i dokonuje zaszeregowania bez potrzeby ubiegania się o nowy WIT zwłaszcza, gdy podobne decyzje zostały opublikowane w EBTI. Decyzję wydaje na wniosek zainteresowanego Dyrektor Izby Celnej w Warszawie, który dokonuje wiążącego przesądzenia o zaliczeniu towaru do określonego kodu CN lub TARIC.

Pochodzenie towarów – oznacza ustaloną przynależność towaru do określonego kraju lub grupy krajów. Warto pamiętać, że Unia Europejska zawarła z niektórymi krajami tzw. umowy preferencyjne, na podstawie których import może odbywać się bez opłaty celnej lub przynajmniej po obniżonej stawce, o ile przewożone towary spełniają ustalone reguły pochodzenia obowiązujące w umowie preferencyjnej. W takim przypadku konieczne jest właściwe dokumentowanie tego pochodzenia (np. świadectwo przewozowe EUR-1, deklaracja na fakturze eksportera). Przy określaniu niepreferencyjnego pochodzenia istotnym jest dokument pochodzenia tzw. „Certificate of origin”, o ile przepisy wprowadzają obowiązek jego przedstawienia. Istotną instytucją występującą w systemie prawa celnego jest wiążąca informacja o pochodzeniu (WIP).