Koszty egzekucyjne po uchyleniu klauzuli wykonalności
W praktyce windykacyjnej zdarza się czasem, że wierzyciel prowadzący egzekucję traci tytuł wykonawczy, który stanowił podstawę wszczęcia i prowadzenia egzekucji. Przykładowo może tak stać się, gdy nakaz zapłaty wydany w postępowaniu upominawczym został doręczony na nieaktualny adres pozwanego, a sąd nie wiedząc o tym, uznał nakaz za doręczony i nadał mu klauzulę wykonalności. Dłużnik dowiedziawszy się o prowadzeniu egzekucji może złożyć sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i zażalenie na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności, dowodząc że nakaz się nie uprawomocnił wskutek jego wadliwego doręczenia. Co do zasady powód w dobrej wierze podaje znany mu adres pozwanego. W takim przypadku trudno go winić, jeżeli okaże się, że adres był nieaktualny. Jednak skuteczne wniesienie sprzeciwu od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym powoduje utratę mocy nakazu i uzasadnioną podstawę zażalenia na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności. A utrata mocy przez nakaz zapłaty stanowiący tytuł egzekucyjny stanowi podstawę umorzenia egzekucji. W praktyce mogła zrodzić się wątpliwość, kto w takiej konfiguracji powinien pokryć koszty postępowania egzekucyjnego.
Zgodnie z ogólnymi zasadami postępowania cywilnego koszty postępowania ponosi strony przegrywająca. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 13 kwietnia 2017 r., III CZP 4/17 powołał się na ten właśnie ogólne zasady procesu i potwierdził, że dopuszczalne jest zasądzenie od wierzyciela na rzecz dłużnika zwrotu kosztów obrony przed egzekucją, w tym kosztów zastępstwa procesowego, w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego w związku z uchyleniem klauzuli wykonalności nadanej tytułowi egzekucyjnemu, na podstawie którego wszczęto to postępowanie (art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). Dłużnik zatem kwestionujący prawidłowość nadania klauzuli wykonalności orzeczeniu skierowanemu do egzekucji może liczyć na odzyskanie kosztów postępowania egzekucyjnego. Trzeba jednak pamiętać, że w szczególnych sytuacjach możliwe jest nieobciążanie strony przegrywającej kosztami postępowania.