MENU

Nowelizacja kodeksu rodzinnego i opiekuńczego

tumblr_nuyuw935Hg1slhhf0o1_1280

Zmiany wprowadzają po raz pierwszy w polskim prawie przepisy kształtujące prawo dziecka do wychowania przez obojga rodziców.

Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowią, iż dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską, aż do uzyskania pełnoletniości. Pojęcie władzy rodzicielskiej to w głównej mierze prawo i obowiązek rodziców do sprawowania opieki nad osobą małoletnią, wychowywanie dziecka oraz sprawowanie pieczy nad jego majątkiem. Do tej pory w prawie polskim było tak, że w przypadku, gdy rodzice w sprawie o rozwód nie byli w stanie wypracować rodzicielskiego planu wychowawczego, sąd był zmuszony do ograniczenia władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców. Rozstający się rodzice, aby tego uniknąć, mieli możliwość porozumienia się między sobą w sprawie opieki nad dzieckiem. W porozumieniu takim ustalali m. in. sposób podejmowania najważniejszych decyzji dotyczących dzieci, podział opieki i kosztów utrzymania dzieci oraz z kim będą one mieszkać. Jeśli rodzice nie byli w stanie dojść do porozumienia, sąd obligatoryjnie ograniczał władzę jednego z rodziców. Regulacja taka zakładała tzw. automatyzm rozstrzygnięcia, co z jednej strony ograniczało zakres autonomii sędziowskiej, a z drugiej w wielu postępowaniach prowadziło bezsprzecznie do zaostrzenia konfliktów między rodzicami.

Zmiany w zakresie władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem wprowadza ustawa z dnia 25 czerwca 2015 roku o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. u. poz. 1062), które obowiązują od 29 sierpnia 2015 roku. Nowela przewiduje, że nie będzie trzeba ograniczać praw rodzicielskich jednemu z rodziców, jeśli po rozwodzie nie mogą się oni porozumieć w sprawie opieki nad dzieckiem. Jeżeli rodzice nie osiągną porozumienia w sprawie kontaktów z dzieckiem, sąd kierując się prawem dziecka do kontaktu z obojgiem rodziców oraz mając na względzie jego dobro, powinien rozważyć pozostawienie obojgu pełnej władzy rodzicielskiej. Tylko w przypadku, jeżeli wymagać będzie tego dobro dziecka, sąd może rozstrzygnąć o zawieszeniu, ograniczeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców. Nowe przepisy utrzymują model, zgodnie z którym w pierwszej kolejności o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie powinni decydować sami rodzice w drodze porozumienia. Została sprecyzowana natomiast forma, w jakiej porozumie ma być zawarte. Obecna regulacja przewiduje, że będzie to porozumienie pisemne.

Ponadto nowelizacja znosi nałożony na sąd obowiązek rozstrzygania o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Na zgodny wniosek stron sąd pozostawi rodzicom dziecka swobodę w kształtowaniu tych kontaktów. Ustawodawca nietrafnie zobowiązywał sąd do rozstrzygania o kontaktach w sprawach o rozwód, także w przypadku porozumienia między rodzicami, kiedy nie zgłaszają potrzeby regulowania kontaktów z dzieckiem. Analogiczne zmiany wprowadzono również do uregulowań dotyczących  rodzin ze związków niesformalizowanych.

Nowelizacja obejmuje również zmiany w Kodeksie postępowania cywilnego polegające na ujednoliceniu składu orzekającego w sprawach opiekuńczych oraz w przepisach postępowań dotyczących wykonywania kontaktów i zabezpieczania ich. Sąd obecnie rozpoznaje sprawy dotyczące problematyki władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem w składzie jednego sędziego. Dotychczas sprawy te musiały toczyć się oddzielnie.