W dniu 15 lipca 2019 r. została przekazana Prezydentowi do podpisu ustawa z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, przewidująca nowe rozwiązania, które mają na celu uszczelnienie systemu podatkowego. Jednym z nich jest obowiązek umieszczania numeru NIP nabywcy na paragonie fiskalnym, który ma zacząć obowiązywać z dniem 1 września 2019 r. W dzisiejszym wpisie doradzamy jak przygotować się do tej zmiany.

Wskazaną wyżej nowelizacją zmieniony ma zostać art. 106b ustawy o VAT poprzez dodanie ust. 5–7 w brzmieniu:

„5. W przypadku sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej potwierdzonej paragonem fiskalnym fakturę na rzecz podatnika podatku lub podatku od wartości dodanej wystawia się wyłącznie, jeżeli paragon potwierdzający dokonanie tej sprzedaży zawiera numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej.

6. W przypadku stwierdzenia, że podatnik wystawił fakturę z naruszeniem ust. 5, organ podatkowy ustala temu podatnikowi dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 100% kwoty podatku wykazanego na tej fakturze. W stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się.
7. Przepisów ust. 5 i 6 nie stosuje się do podatników świadczących usługi taksówek osobowych, z wyłączeniem wynajmu samochodów osobowych z kierowcą (PKWiU 49.32.11.0)”.

Powyższe oznacza, że po wejściu w życie nowelizacji wystawienie faktury na rzecz podmiotu będącego podatnikiem od sprzedaży, która została zarejestrowana przy użyciu kasy fiskalnej, będzie możliwe – bez dodatkowych sankcji – wyłącznie w przypadku, gdy na paragonie fiskalnym zostanie umieszczony numer identyfikacji podatkowej nabywcy. Powyższy wymóg nie będzie dotyczył przypadków wystawiania faktur dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, na żądanie tych podmiotów podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą dokonaną sprzedaż. Faktury te mogą służyć do udokumentowania poniesionych wydatków i nie będą zawierały numeru identyfikującego nabywcę.

Należy podkreślić, że nowa regulacja nie ogranicza prawa do wystawienia faktury, a jedynie normuje szczegółowo kwestie dokumentowania sprzedaży, wymuszając na osobie prowadzącej działalność gospodarczą podjęcie decyzji, czy dokonuje ona zakupu jako podatnik czy jako konsument. Jeżeli wybór padnie na pierwszą opcję, to nabywca powinien o tym fakcie poinformować sprzedawcę w momencie dokonywania zakupu – przed zarejestrowaniem sprzedaży na kasie fiskalnej. Powyższe jest konsekwencją założenia, że jeżeli w momencie dokonywania zakupu dany podmiot występuje w charakterze konsumenta i nabywa określony towar jako konsument, wówczas nie ma możliwości późniejszej zmiany charakteru tego zakupu. Decyzja co do występowania w danej transakcji w charakterze konsumenta lub podatnika musi zostać podjęta najpóźniej w momencie dokumentowania sprzedaży.

Przedsiębiorcy, użytkujący kasy fiskalne, które nie posiadają możliwości umieszczenia na paragonie numeru identyfikującego nabywcę, zadają sobie pewnie pytanie – czy będzie konieczna ich wymiana? Wyjaśniamy, że w sytuacji, gdy podatnik dokonujący sprzedaży nie będzie miał technicznej możliwości wpisania numeru identyfikującego na paragonie, nabywca powinien zadeklarować w momencie dokonywania zakupu, że nabywa towar lub usługę jako podatnik – w takiej sytuacji sprzedawca nie powinien rejestrować zakupu na kasie rejestrującej, tylko powinien od razu wystawić fakturę. Zmiana przepisów nie będzie zatem skutkowała koniecznością wymiany kas rejestrujących, natomiast konieczna może się okazać zmiana procedur stosowanych przez podatników.

Przyjrzyjmy się jeszcze sankcji za wystawienie faktury do paragonu bez numeru identyfikacji podatkowej nabywcy. W takiej sytuacji organ podatkowy będzie mógł ustalić wystawiającemu dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 100% kwoty podatku VAT wykazanego na tej fakturze. Przewidziano jednak, że w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się.

Cel jaki przyświecał opisywanej nowelizacji to ograniczenie nadużyć w zakresie wystawiania faktur, które nie mają odzwierciedlenia w istniejącym stanie faktycznym, tzw. „pustych faktur” do paragonów fiskalnych. Chodzi m.in. o wyeliminowanie procederu wystawiania faktur na podstawie zebranych paragonów pozostawionych przez innych klientów czy też wystawiania sobie wzajemnie faktur przez zaprzyjaźnione firmy, które dokonują potem odliczenia podatku VAT, mimo że w rzeczywistości nie nabyły towarów lub usług, zawyżając tym samym swoje koszty podatkowe.

Nowe przepisy nie będą miały zastosowania w przypadku sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej przed dniem wejścia w życie nowelizacji ustawy. Ich zakres zastosowania nie obejmie też podatników świadczących usługi taksówek osobowych, poza wyjątkami wynajmu samochodów osobowych z kierowcą.