W razie odstąpienia przez wykonawcę od umowy o roboty budowlane,  zawartej z podwykonawcą, inwestor nie ponosi odpowiedzialności na  podstawie art. 647[1] § 5 k.c. – tak uznał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia  10 lipca 2015 r., III CZP 45/15. Sąd Najwyższy odpowiadał na pytanie prawne sądu II instancji mające na celu rozstrzygnięcie, jaki wpływ na byt odpowiedzialności inwestora za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy ma odstąpienie od umowy podwykonawczej przez wykonawcę.

Zgodnie  z  art. 647[1] § 5 k.c. zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. Regulacja ta ma na celu ochronę podwykonawców przed niewypłacalnością generalnych wykonawców. Na kanwie sprawy, w ramach której sformułowano pytanie prawne do Sądu Najwyższego, powstała wątpliwość, jak należy interpretować powołany przepis w przypadku, gdy wykonawca odstępuje od umowy z podwykonawcą. A więc czy podwykonawca może wtedy skutecznie skierować żądanie zapłaty za część wykonanych prac do inwestora. Szukając odpowiedzi, przedstawiono dwa przeciwstawne stanowiska.

Zgodnie z pierwszym z nich bez znaczenia dla istnienia solidarnego zobowiązania wynikającego z art. 647 1 par. 5  k.c. są późniejsze losy stosunku obligacyjnego między wykonawcą a podwykonawcą. Jest to bowiem rodzaj najdalej idącej odpowiedzialności za cudzy dług, dotyczącej wyłącznie następstw związanych z niespełnieniem zapłaty wynagrodzenia za roboty budowlane. Jest ona niezależna od czyjejkolwiek winy, ma charakter gwarancyjny i przełamuje zasadę obowiązywania zobowiązania wyłącznie pomiędzy stronami umowy.

Drugie stanowisko akcentuje, że inwestor odpowiada wobec podwykonawcy jak za dług cudzy i to tylko wtedy, gdy wyraził zgodę na umowę wykonawcy z podwykonawcą . A więc warunkiem odpowiedzialności inwestora jest istnienie ważnego, opartego na łączącej strony umowie zobowiązania wykonawcy względem podwykonawcy. Inwestor zobowiązany jest wyłącznie w zakresie zapłaty wynagrodzenia należnego podwykonawcy rozumianego jako należność główna z umowy. Odstąpienie wykonawcy od umowy z podwykonawcą zmienia podstawy ich rozliczeń. A solidarne zobowiązanie inwestora dotyczy tylko określonego roszczenia wynikającego  z przedłożonej mu do akceptacji umowy a nie roszczeń powstałych w wyniku odstąpienia od umowy przez wykonawcę.

Podjęta uchwała jest wyrazem przychylenia się przez Sąd Najwyższy do tego drugiego stanowiska. Szczegółowe motywy podjęcia uchwały poznamy jednak po opublikowaniu jej uzasadnienia. Omawiana uchwała może mieć istotne znaczenie dla praktyki wykonywania robót budowlanych, gdzie sporów nie brakuje i gdzie stosunkowo często dochodzi do odstąpienia od umowy. Inna natomiast rzecz, to ocena czy złożone oświadczenie o odstąpienie od umowy jest skuteczne, a więc czy jego złożenie rzeczywiście spowodowało odstąpienie od umowy.  Jednak to już odrębne zagadnienie, które często jest w praktyce osią sporu prowadzonego przez kontrahentów budowlanych.