Odpowiedzialność wspólników s.c. za prowadzenie spraw spółki to niezwykle istotna kwestia. Ci odpowiadaja za zobowiązania solidarnie i bez limitów. W tym miejscu należy przypomnieć , że wedle art. 860 Kodeksu cywilnego:
§ 1. Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.
§ 2. Umowa spółki powinna być stwierdzona pismem.
Stosownie natomiast do art. 861 § 1 k.c. wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług.

Art. 865 k.c. – co przewiduje?

Odpowiedzialność wspólników s.c. określa art 865 k.c.
§ 1. Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki.
§ 2. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed zakończeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwała wspólników.
§ 3. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty.

Równy udział w zyskach. Odpowiedzialność wspólników s.c.

Odpowiedzialność wspólników s.c. Zgodnie z art. 867 § 1 k.c. każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. W umowie spółki można inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach.
Można nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach. Natomiast nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach. W myśl § 2 ustalony w umowie stosunek udziału wspólnika w zyskach odnosi się w razie wątpliwości także do udziału w stratach. Prowadzenie spraw spółki – ze starannością wymaganą przy wykonywaniu zobowiązań – jest obowiązkiem wspólnika, za dopełnienie którego nie może on żądać wynagrodzenia, gdyż osobiste działanie wynika z istoty członkostwa w spółce. Z tego też względu wspólnik nie może zawrzeć ze wspólnikami umowy o pracę, której przedmiotem byłoby prowadzenie lub reprezentowanie spraw spółki (J. Gudowski [w:] G. Bieniek i in., Komentarz… Zobowiązania, t. 2, 2011, kom. do art. 865, nt 3).

Powierzenie prowadzenia spółki innemu wspólnikowi

Powierzenie przez wspólników (spółki cywilnej – art. 865) prowadzenia spraw spółki innemu wspólnikowi niezależnie od zakresu, a także udzielenie pełnomocnictwa osobie trzeciej niezwiązanej treścią umowy do prowadzenia jej spraw majątkowych lub zajmowania się działalnością gospodarczą może stanowić podstawę ich odpowiedzialności za czyn określony w art. 296 k.k. (Z. Kukuła, Majątek spółki…, s. 79).

Odpowiedzialność zgodnie z art. 296 k.k.

§ 1. Kto, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku,
wyrządza jej znaczną szkodę majątkową, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 1a. Jeżeli sprawca, o którym mowa w § 1, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 1a działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 3. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 2 wyrządza szkodę majątkową w wielkich rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 4. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 3 działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 4a. Jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przestępstwa określonego w § 1a następuje na wniosek pokrzywdzonego.

§ 5. Nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie naprawił w całości wyrządzoną szkodę.

Znaczna szkoda – czym jest?

Znaczna szkoda w powyższym rozumieniu to szkoda powyżej 200 tys. zł. Aby jednak przypisać wspólnikowi odpowiedzialność karną, należy wykazać, że przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku – w sposób zawiniony – wyrządził znaczną szkodę majątkową. Przestępstwo to można popełnić tylko umyślnie – może mieć postać zamiaru bezpośredniego – kiedy sprawca chce je popełnić albo zamiaru ewentualnego, kiedy sprawca godzi się na jego popełnienie. Szkoda natomiast musi pozostawać w związku przyczynowym z działaniem sprawcy. Samo niepowodzenie prowadzonej działalności i nieosiągnięcie spodziewanego przychodu i w efekcie zysku co do zasady nie wyczerpuje znamion powołanego przestępstwa. Mogłoby nim być np. nieprowadzenie dokumentacji skutkującej nałożeniem kary administracyjnej.

Cywilna odpowiedzialność wspólnika

Potencjalnie każdy ze wspólników spółki cywilnej może ponosić cywilną odpowiedzialność odszkodowawczą wobec pozostałych wspólników za nienależyte wykonanie zobowiązania do prowadzenia spraw spółki. Dla powstania odpowiedzialności jest konieczne naruszenie zobowiązania, czyli niewykonywanie lub nienależyte wykonania zobowiązania, szkoda majątkowa (rozumiana jako dającą się określić kwotowa różnica pomiędzy majątkiem, jaki
istniałby gdyby dane zdarzenie nie wystąpiło, a majątkiem uszczuplonym po danym zdarzeniu). Konieczne jest także wykazanie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy naruszeniem zobowiązania a powstałą szkodą, a zatem powinna ona stanowić normalne następstwo danego działania lub braku działania stanowiącego naruszenie zobowiązania.

Nietrafione przewidywania biznes-planu, nieprzynoszące oczekiwanych skutków promocje co do zasady nie są naruszeniem zobowiązania wspólnika spółki cywilnej do prowadzenia jej spraw. Wyremontowanie i wyposażenie lokalu w celu jego wykorzystania do prowadzenia działalności co do zasady także nie będą naruszeniem zobowiązania wspólnika do prowadzenia spraw spółki. Niedostępność wspólnika czy jego brak jakiejkolwiek aktywności w spółce spowodowany chorobą co do zasady będzie okolicznością niezawinioną i nie będzie rodzić odpowiedzialności wspólnika za powstałą szkodą.

Natomiast nieuzasadnione nieprowadzenie spraw spółki co do zasady będzie naruszeniem zobowiązania. Przy czym aby nieprowadzący spraw spółki wspólnik ponosił odpowiedzialność odszkodowawczą, normalnym następstwem jego zaniechania musi być powstanie skonkretyzowanej szkody majątkowej.

W celu analizy konkretnych przypadków działań wspólników spółki cywilnej i oceny ich odpowiedzialności zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią.