Dnia 26 października 2016 r., w sprawie o sygn. akt III CZP 44/16, Sąd Najwyższy w powiększonym składzie siedmiu sędziów podjął uchwałę, zgodnie z którą w razie stwierdzenia braku podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym sąd wzywa powoda – także gdy jest reprezentowany przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego – do uiszczenia pozostałej części opłaty od pozwu w terminie tygodniowym pod rygorem jego zwrotu.

Uchwała ma ogromne znaczenie dla praktyki procesu cywilnego. W praktyce dominowało wcześniej stanowisko, że w takiej sytuacji sąd powinien wezwać powoda do uzupełnienia opłaty, ale bez wyznaczania rygoru i w razie jej nieuzupełnienia powinien prowadzić postępowanie i orzec o opłacie uzupełniającej pozew w orzeczeniu kończącym postępowanie. Inny pogląd był taki, że sąd powinien wezwać powoda do uzupełnienia opłaty od pozwu pod rygorem zwrotu pozwu. Podobnie jak to dzieje się w przypadku, gdy powód nieprawidłowo wyliczył wysokość opłaty i uiścił ją w niepełnej wysokości przy składaniu pozwu. Przy przyjęciu poglądu o obowiązku wezwania powoda do uiszczenia opłaty uzupełniającej pod rygorem zwrotu pozwu jawił się jeszcze dodatkowy problem, czy tryb ten powinien znaleźć zastosowanie także wobec profesjonalnych pełnomocników czy też wobec nich powinno się zwrócić pozew bez wezwania do uzupełniania opłaty. Wobec tych bowiem jeżeli sąd stwierdzi nieuiszczenie pełnej opłaty od pozwu, to co do zasady sąd zwraca pozew bez wzywania do jego opłacenia (wprawdzie w razie uzupełniania opłaty w terminie tygodnia pozew wywołuje skutek od daty pierwotnego wniesienia, niemniej jednak procedura jest znacząco odmienna od sytuacji, gdy powód nie jest reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika).

Treść uchwały wskazuje, że Sąd Najwyższy chciał wyważyć różne „za” i „przeciw” przemawiające za przyjęciem każdej z możliwych koncepcji. Jednak wydaje się, że uchwała daje prymat dbaniu o fiskalny interes państwa i ten cel stawia wyżej niż literalne brzmienie przepisów, które przemawia za poprawnością dotychczas dominującego stanowiska o obowiązku wezwania powoda do uzupełnienia opłaty, ale bez wyznaczania rygoru jego niedokonania.