Poręczenie stanowi istotny mechanizm zabezpieczenia wierzytelności w prawie cywilnym. Regulowane jest przepisami Kodeksu cywilnego, w szczególności art. 876 i nast., i umożliwia wierzycielowi dochodzenie roszczeń nie tylko od dłużnika, lecz także od poręczyciela w określonych przypadkach.

1. Definicja poręczenia

Zgodnie z art. 876 Kodeksu cywilnego:

„Poręczyciel zobowiązuje się wobec wierzyciela do spełnienia świadczenia, jeśli dłużnik nie wykona swojego zobowiązania.”

Poręczenie polega zatem na dobrowolnym zobowiązaniu osoby trzeciej (poręczyciela) do spełnienia świadczenia w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika.

2. Skutki prawne poręczenia

Poręczenie powoduje powstanie rozszerzonej odpowiedzialności poręczyciela, który w przypadku niewypłacalności dłużnika zobowiązany jest do spełnienia świadczenia wobec wierzyciela. Należy podkreślić, że odpowiedzialność poręczyciela jest ograniczona do zakresu przewidzianego w umowie.

Wierzyciel ma prawo żądać wykonania świadczenia zarówno od dłużnika, jak i od poręczyciela, przy czym obowiązki poręczyciela nie mogą przekraczać tego, co zostało określone w umowie poręczenia.

3. Rodzaje poręczenia

Kodeks cywilny przewiduje różne formy poręczenia, w tym:

1. Poręczenie proste – poręczyciel odpowiada jedynie w przypadku niewykonania zobowiązania przez dłużnika.
2. Poręczenie solidarne – poręczyciel i dłużnik odpowiadają solidarnie, co umożliwia wierzycielowi dochodzenie roszczeń bezpośrednio od poręczyciela.
3. Poręczenie ograniczone – obejmuje jedynie określoną część zobowiązania lub określone okoliczności.

4. Obowiązki i prawa poręczyciela

Poręczyciel powinien być świadomy zakresu swojej odpowiedzialności i ryzyka związanego z niewykonaniem zobowiązania przez dłużnika. W przypadku spełnienia świadczenia za dłużnika, poręczyciel nabywa prawo regresu wobec dłużnika, co oznacza możliwość żądania zwrotu kwoty zapłaconej w imieniu dłużnika.

Umowa poręczenia powinna precyzyjnie określać:

• wysokość zobowiązania,
• terminy płatności,
• warunki odpowiedzialności poręczyciela,
• sytuacje, w których odpowiedzialność wygasa.

5. Obowiązki wierzyciela

Wierzyciel, korzystając z instytucji poręczenia, powinien wymagać formy pisemnej umowy poręczenia oraz jednoznacznego określenia kwoty zobowiązania i warunków jego spłaty. W przypadku sporu dokumentacja stanowi kluczowy dowód w postępowaniu sądowym lub egzekucyjnym.

6. Wnioski

Poręczenie jest skutecznym narzędziem zabezpieczenia wierzytelności. Zarówno poręczyciel, jak i wierzyciel powinni starannie formułować umowę poręczenia, aby precyzyjnie określić zakres odpowiedzialności i zminimalizować ryzyko sporów. Świadome korzystanie z tej instytucji zapewnia bezpieczeństwo prawne i efektywność egzekwowania zobowiązań.