Pracownicze plany kapitałowe
Pracownicze plany kapitałowe
Od lipca 2019 r. zaczną funkcjonować Pracownicze Plany Kapitałowe. Jest to swoista rewolucja emerytalna, kolejna w ostatnich latach. Pracownicze Plany Kapitałowe (czyli w skrócie PPK) zostały unormowane w ustawie z 4 października 2018 roku (Dz.U. z 2018 r. poz. 2215). Pod tym pojęciem kryje się powszechny program oszczędnościowy, który został skonstruowany we współpracy rządu, Polskiego Funduszu Rozwoju, organizacji pracodawców oraz związków zawodowych. Kapitał zebrany w ramach PPK ma stanowić czynnik sprzyjający rozwojowi dla całej gospodarki oraz ma być zabezpieczeniem dla polskich emerytur.
Skąd pojawił się taki pomysł? Rozwijające się trendy demograficzne, w szczególności starzenie się populacji powodują, że polski system emerytalny nie jest w stanie już teraz zapewnić seniorom odpowiednich emerytur, a przyszłość w tej kwestii stanowi wielką niewiadomą. Ratunkiem dla obywateli byłoby samodzielne gromadzenie środków z przeznaczeniem na emeryturę. Konieczne okazało się przeprowadzenie poważnych zmian, które sprzyjałyby budowie kapitału emerytalnego, a narzędziem do tego celu mają być właśnie PPK. Zadaniem PPK jest zatem wzmocnienie bezpieczeństwa finansowego.
Ustawa określa zasady zbierania środków w pracowniczych planach kapitałowych, zawierania umów o zarządzanie PPK i umów o prowadzenie PPK, finansowania i realizacji wpłat do PPK, jak również wypłat transferowych, wypłat i zwrotu środków zgromadzonych w PPK. PPK jest tworzony w celu systematycznego gromadzenia oszczędności przez uczestnika PPK celem wypłaty po osiągnięciu przez niego sześćdziesiątego roku życia, a także na inne cele określone w ustawie. Środki odkładane w PPK stanowią prywatną własność dla uczestnika PPK.
Podmiot zatrudniający podpisuje umowę o zarządzanie PPK, jeżeli zatrudnia co najmniej jedną osobę zatrudnioną, w imieniu której jest obowiązany zawrzeć umowę o prowadzenie PPK. Umowa o zarządzanie PPK jest zawierana z instytucją finansową w formie elektronicznej umożliwiającej zachowanie jej treści na trwałym nośniku. Podmiot zatrudniający, po konsultacji z zakładową organizacją związkową działającą w tym podmiocie zatrudniającym, wybiera instytucję finansową, z którą zostanie zawarta umowa o zarządzanie PPK. Wybór opiera się na ocenie proponowanych przez instytucje finansowe warunków zarządzania środkami gromadzonymi w PPK, ich efektywności w zarządzaniu aktywami oraz oczekiwanego przez nie doświadczenia w zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi lub funduszami emerytalnymi. Wybór powinien również uwzględnić najlepiej rozumiany interes osób zatrudnionych.
Jeżeli w podmiocie zatrudniającym nie ma zakładowej organizacji związkowej, to wówczas podmiot zatrudniający wybiera instytucję finansową, z którą zostanie zawarta umowa o zarządzanie PPK, w porozumieniu z reprezentacją osób zatrudnionych wyłonioną w trybie przyjętym w danym podmiocie zatrudniającym. Jeżeli na miesiąc przed upływem terminu, w którym podmiot zatrudniający powinien zawrzeć umowę o zarządzanie PPK, nie zostanie wypracowane porozumienie, to podmiot zatrudniający wybiera instytucję finansową, z którą zostanie zawarta umowa o zarządzanie PPK. Umowa o zarządzanie PPK nie może określać warunków, które będą mniej korzystnych, niż warunki przedstawione przez instytucję finansową w portalu PPK w dniu zawarcia tej umowy.
Zgodnie z nową ustawą, podmiot zatrudniający podpisuje umowę o zarządzanie PPK nie później, niż na dziesięć dni roboczych przed dniem, w którym w stosunku do pierwszej osoby zatrudnionej jest obowiązany zawrzeć umowę o prowadzenie PPK. Do PPK zostaną zapisani pracownicy firm, których zespół obejmuje więcej, niż dwieście pięćdziesiąt osób. Mniejsze firmy przyłączą się do programu w styczniu 2020 r. Automatycznie do PPK zostaną zapisani pracownicy w przedziale wiekowym od osiemnastu do pięćdziesięciu pięciu lat, zaś osoby po pięćdziesiątym piątym roku życia mogą się zapisać na własną prośbę. Wobec tych, którzy przekroczyli siedemdziesiąt lat, zapis będzie niemożliwy. Do PPK dołączą osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, jak i te, które pracują np. na podstawie umowy zlecenia. Poza systemem PPK znajdą się osoby samozatrudnione, jak również kobiety, które są na urlopach macierzyńskich i wychowawczych. Zapis do PPK ma charakter automatyczny, ale zachowuje charakter dobrowolny, a więc w każdej chwili wykonalne jest wypisanie się z tego systemu.
Wybrana instytucja finansowa, w terminie do ostatniego dnia lutego każdego roku, udostępnia uczestnikowi PPK, w postaci elektronicznej pozwalającej na utrwalenie jej treści na trwałym nośniku lub na wniosek uczestnika PPK w postaci papierowej, roczną informację co do wysokości środków zgromadzonych na jego rachunku PPK, o wysokości wpłat dokonanych na ten rachunek w poprzednim roku kalendarzowym oraz o innych transakcjach przeprowadzonych na rachunku PPK uczestnika PPK w poprzednim roku kalendarzowym.
Wpłata podstawowa finansowana przez podmiot zatrudniający wynosi 1,5% wynagrodzenia. Podmiot zatrudniający może jednak zadeklarować w umowie o zarządzanie PPK realizowanie wpłaty dodatkowej w wysokości do 2,5% wynagrodzenia. Fundusz inwestycyjny, fundusz emerytalny lub zakład ubezpieczeń będący wybraną instytucją finansową ewidencjonuje wykonane wpłaty, dopłaty roczne, przyjęte i zrealizowane wypłaty transferowe, wypłatę oraz inne operacje na rachunku PPK. Tym, co ma zachęcić do dłuższego pozostawania w programie PPK, jest dopłata roczna na poziomie dwustu czterdziestu zł, a także zwolnienie osiągniętego zysku z podatku od zysków kapitałowych.
Do zapisu do PPK dochodzi automatycznie. Każdy ma możliwość rezygnacji z niego poprzez wypełnienie odpowiedniej deklaracji. Nie jest to wypis, który będzie obowiązywał zawsze, ponieważ z upływem czterech latach pracownik zostanie ponownie zapisany do PPK, chyba że wcześnie przedłoży stosowne pismo. Uczestnictwo w PPK wiąże się z tym, że wypłacana pensja dla pracownika będzie niższa minimum o 2%.
Pracodawca, który nie wywiąże się z obowiązku zawarcia umowy o PPK w ustalonym terminie, musi się liczyć z karą grzywny w wysokości do 1,5% całego funduszu wynagrodzeń. Podobna kara jest przewidziana za zachęcanie do rezygnacji z oszczędzania w PPK. Kara grzywny w wysokości od jednego tysiąca zł do jednego miliona zł została przewidziana w stosunku do pracodawcy, który nie podpisze umowy o prowadzenie PPK, nie będzie realizować wpłat na PPK, jak również nie będzie prowadził stosownej dokumentacji lub będzie przedstawiał nieprawdziwe dane w sprawie PPK.
Pracownik, będący uczestnikiem PPK, podobnie jak pracodawca, będzie mógł odprowadzać następujące składki:
- podstawową, wynoszącą 2% wynagrodzenia brutto, ale za to osoby, których wynagrodzenie uzyskiwane z różnych źródeł nie przekracza 120% minimalnego wynagrodzenia mogą odprowadzać składkę mniejszą niż 2%, która nie może być jednak niższa niż 0,5% wynagrodzenia brutto,
- dodatkową, wynoszącą do 2% wynagrodzenia.
Wysokość składki zostaje określona przez pracownika w deklaracji złożonej dla pracodawcy, ale może być ona zmieniona w dowolnym momencie. Ustawa o PPK zakłada „wpłatę powitalną” w wysokości dwustu pięćdziesięciu zł, finansowaną z Funduszu Pracy. Jest ona wypłacana (w ciągu trzydziestu dni od zakończenia kwartału) uczestnikowi PPK, w imieniu którego podpisano umowę o prowadzenie PPK (w danym kwartale lub w kwartale poprzednim) i który przez przynajmniej trzy pełne miesiące uczestniczył w PPK. Wpłata powitalna jest wpłatą jednorazową.
To jeszcze nie wszystko – uczestnik PPK otrzymuje „dopłatę roczną” w wysokości dwustu czterdziestu zł, jeśli kwota wpłat podstawowych i dodatkowych jest równa przynajmniej kwocie wpłat podstawowych należnych od sześciokrotności minimalnego wynagrodzenia. W przypadku osób o obniżonej składce podstawowej (do 0,5%) “dopłata roczna” należy się, gdy kwota wpłat podstawowych i dodatkowych w danym roku jest równa co najmniej 25% wpłat podstawowych od sześciokrotności minimalnego wynagrodzenia. Jedna “dopłata roczna” należy się nawet wtedy, gdy uczestnik posiada kilka rachunków PPK.
Warto nadmienić, że tego rodzaju plany kapitałowe działają w innych krajach jak np.: Austria, Norwegia, czy Nowa Zelandia. W ocenie ekspertów tej chwili za wcześnie jest na ocenę, czy jest to rozwiązanie, które okaże się korzystne dla Polski. Muszą zostać osiągnięte cele postawione w programie, czyli zebranie odpowiedniego kapitału, który zaowocuje zadowalającymi emeryturami.