MENU

Przesunięcia majątkowe pomiędzy spółką cywilną a wspólnikiem

Spółka cywilna nadal jest bardzo popularną formą prowadzenia działalności gospodarczej. W odróżnieniu od spółek prawa handlowego (spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej, spółki z o.o., spółki akcyjnej) spółka cywilna co do zasady nie ma zdolności prawnej (wyjątkowo może ją mieć jako pracodawca czy jako podatnik VAT). Jest to regulowana przez przepisy art. 860 i n. Kodeksu cywilnego umowa pomiędzy wspólnikami.

Zawierając ją, wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Wkłady wnoszone do spółki zostają objęte współwłasnością łączną wspólników, która bywa określana mianem prawa do niepodzielnej ręki. W ramach spółki wszystkim wspólnikom przysługuje prawo do całości majątku spółki. Wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku. W czasie trwania spółki wspólnik nie może domagać się podziału wspólnego majątku wspólników. Ponadto w czasie trwania spółki wierzyciel wspólnika nie może żądać zaspokojenia z jego udziału we wspólnym majątku wspólników ani z udziału w poszczególnych składnikach tego majątku.

W świetle powyższego wątpliwość może budzić możliwość zawarcia umowy i dokonywania przesunięć majątkowych pomiędzy jednym ze wspólników działającym jako osoba prywatna (a ściślej działającym indywidualnie jako niewspólnik) a samą spółką, a raczej jej wszystkimi wspólnikami (sama spółka cywilna nie ma zdolności prawnej, a więc nie może ona być stroną umowy). Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 czerwca 2007 r., V CSK 132/07 wyjaśnił, że w przypadku zawiązania spółki prawa cywilnego funkcjonują równolegle obok siebie odrębne masy majątkowe należące do poszczególnych wspólników oraz spółki (wspólność łączna wspólników), przy czym ustawa nie wyklucza przesunięć majątkowych pomiędzy tymi masami. Zakazu takich przesunięć nie można też wyprowadzić z istoty spółki cywilnej, czy też szerzej z istoty stosunku zobowiązaniowego. Podobnie przyjął Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 11 maja 2004 r., II CK 267/03, gdzie zajął stanowisko, iż sytuacja wspólników spółki cywilnej jest analogiczna do sytuacji małżonków pozostających w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej. W tej ostatniej sytuacji nie jest kwestionowana możliwość dokonywania przesunięć majątkowych pomiędzy poszczególnymi masami majątkowymi: z majątku odrębnego do majątku wspólnego, a także z majątku wspólnego do majątków odrębnych (lub majątku odrębnego). Nie budzi jednak przy tym wątpliwości, że przesunięcia takie podlegają wszystkim regułom odnoszącym się do przenoszenia praw podmiotowych, zarówno gdy chodzi o treść, jak i formę dokonywanych czynności. Uprawnione jest zatem stanowisko, zgodnie z którym dopuszczalne jest dokonywanie przesunięć majątkowych pomiędzy majątkiem wspólnym wspólników spółki cywilnej a ich majątkami odrębnymi. Jednak, podobnie jak w odniesieniu do wspólności majątkowej małżeńskiej, przesunięcia takie muszą odpowiadać wymaganiom dotyczącym określonego rodzaju czynności prawnych prowadzących do przeniesienia prawa podmiotowego (a więc np. przeniesienie własności nieruchomości będzie wymagać formy aktu notarialnego).