MENU

Skarga kasacyjna

Problematyka skargi kasacyjnej została uregulowana dla spraw cywilnych w Dziale Va ustawy Kodeks postępowania cywilnego (KPC – Dz. U. z 1964 r. poz. 296). Skarga kasacyjna jest środkiem zaskarżenia, który przysługuje stronie od wyroku lub postanowienia wydanych przez sąd drugiej instancji i kończących postępowanie w sprawie. Sądem kasacyjnym jest Sąd Najwyższy.

Skarga pozostaje niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa, niż pięćdziesiąt tysięcy złotych, w sprawach gospodarczych – niższa,  niż siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, zaś w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych – niższa, niż dziesięć tysięcy złotych. Trzeba jednak zaznaczyć, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w zakresie spraw o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego.

Skarga kasacyjna jest niedopuszczalna także w takich sprawach jak:

  • rozwód, separacja, alimenty, czynsz najmu lub dzierżawy oraz o naruszenie posiadania,
  • kary porządkowe, sprawy o świadectwa pracy i roszczenia z tym związane oraz o deputaty lub ich ekwiwalent,
  • sprawy rozpatrzone w postępowaniu uproszczonym.

Podstawy skargi

Podstawy skargi kasacyjnej zostały precyzyjnie i enumeratywnie wskazane w przepisie art. 3983 Kodeksu postępowania cywilnego. Należy zatem wskazać:

  • naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie,
  • naruszenie przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Jednocześnie podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty, które dotyczą ustalenia faktów lub oceny dowodów, o czym informuje §3 przywołanego przepisu.

Skarga kasacyjna pozostaje oczywiście pismem procesowym, które musi pozostawać w zgodzie ze szczególnymi wymogami sformułowanymi przez ustawodawcę. Oprócz standardowych elementów przewidzianych dla pisma procesowego skarga musi zawierać:

  • oznaczenie orzeczenia, od którego jest wniesiona, z adnotacją, czy jest ono zaskarżone w całości czy w części,
  • przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie,
  • wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jego uzasadnienie
  • oraz wniosek o uchylenie lub uchylenie i zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia i zmiany.

Ponadto, skarga kasacyjna w sprawach o prawa majątkowe powinna zawierać także oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia. Do skargi kasacyjnej dołącza się dwa jej odpisy,  które trafiają do akt Sądu Najwyższego, jak również dla Prokuratora Generalnego.

Ponieważ ustawodawca przewidział obowiązek w zakresie reprezentowania strony przez profesjonalistę w postępowaniu przed Sądem Najwyższym, skarga kasacyjna musi być przygotowana i podpisana przez adwokata lub radcę prawnego.

Termin do wniesienia skargi

Skargę kasacyjną należy złożyć do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem stronie skarżącej. Strona przeciwna może skierować do sądu drugiej instancji odpowiedź na skargę kasacyjną w terminie dwutygodniowym od doręczenia jej skargi. W razie wniesienia skargi kasacyjnej przez Prokuratora Generalnego lub Rzecznika Praw Obywatelskich odpowiedź na skargę mogą wnieść obydwie strony.

Skargę kasacyjną można wnieść do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie,                           w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem stronie skarżącej. Inny termin dotyczy jedynie Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka, gdyż dla nich termin do wniesienia skargi kasacyjnej to sześć miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, a jeżeli strona zażądała doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem –      od chwili doręczenia orzeczenia stronie.

Kiedy skarga kasacyjna może zostać odrzucona?

Skarga kasacyjna może zostać odrzucona już przez sąd drugiej instancji. Sąd ten podejmuje taką decyzję na posiedzeniu niejawnym. Ma obowiązek odrzucić skargę kasacyjną w przypadkach:

  • wniesienia jej po upływie terminu,
  • gdy skarga nie spełnia wymagań ujętych w przepisie art. 3984 1 KPC,
  • gdy jest nieopłacona,
  • oraz gdy jest to skarga, której braków nie usunięto w terminie lub  z innych przyczyn pozostaje niedopuszczalna.

Skargę kasacyjną odrzucić może także Sąd Najwyższy. Postępuje tak ze skargą kasacyjną, która podlegała odrzuceniu przez sąd drugiej instancji, albo zwraca ją temu sądowi celem wyeliminowania zauważonych braków.

Należy wspomnieć, że wyjątkowa pozycja ustrojowa Sądu Najwyższego, który stoi na straży jednolitości orzecznictwa sądów powszechnych, nie uzasadnia merytorycznego rozpoznawania każdej dopuszczalnej skargi kasacyjnej, a tylko takiej, której rozpoznanie przyczynia się do realizacji tej funkcji. W ramach postępowania kasacyjnego działa zatem dyskutowana w ostatnim czasie instytucja tzw. „przedsądu”, której zadaniem jest selekcja wnoszonych skarg kasacyjnych z uwagi na ich ciężar jurydyczny.

Potwierdzając dopuszczalność wniesionej skargi kasacyjnej, skład orzekający Sądu Najwyższego uruchamia etap oceny istnienia podstaw przyjęcia skargi do rozpatrzenia. Przede wszystkim uwzględniane są okoliczności wskazane we wniosku o przyjęcie skargi do rozpoznania. Wnioskiem tym Sąd Najwyższy nie jest związany i może wziąć pod uwagę okoliczności, które nie zostały podniesione w skardze.

W każdej sprawie Sąd Najwyższy może poprosić o zdanie Prokuratora Generalnego, by zajął pisemne stanowisko co do skargi kasacyjnej wniesionej przez stronę i odpowiedzi na skargę, a ten (lub wyznaczony prokurator) przedstawia stanowisko w terminie trzydziestu dni, a jeżeli dojdzie do wniosku, że wymaga tego ochrona praworządności, praw obywatelskich lub interesu publicznego, to uczestniczy w postępowaniu kasacyjnym.

Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną, ponieważ ma obowiązek zajęcia się rozpoznaniem, jeżeli:

  • w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne,
  • istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących istotne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów,
  • ma miejsce nieważność postępowania lub
  • skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.

Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną w składzie trzech sędziów (w pozostałych wypadkach orzeka w składzie jednego sędziego). Skargę kasacyjną rozpoznaje na posiedzeniu niejawnym, chyba że w sprawie pojawia się istotne zagadnienie prawne, a skarżący zawarł w skardze kasacyjnej wniosek o jej rozpoznanie na rozprawie. Może także zająć się skargą kasacyjną na rozprawie, jeżeli przemawiają za tym inne względy.

Należy nadmienić, że w razie wniesienia skargi kasacyjnej przez Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich lub Rzecznika Praw Dziecka koszty procesu w postępowaniu kasacyjnym podlegają wzajemnemu zniesieniu. Jeśli nie ma szczególnych przepisów o postępowaniu przed Sądem Najwyższym, to względem postępowania tego stosuje się odpowiednio przepis o apelacji, z tym że skargę kasacyjną cofnąć może również sama strona, a termin na sporządzenie uzasadnienia orzeczenia przez Sąd Najwyższy wynosi miesiąc.

Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną w granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw. Jednakże w granicach zaskarżenia bierze z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Poza tym w ramach postępowania kasacyjnego nie jest dopuszczalne powołanie nowych faktów i dowodów, a Sąd Najwyższy pozostaje związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia. Skarżący może natomiast przytoczyć jedynie nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych.

Sąd Najwyższy może

  • oddalić skargę kasacyjną(jeżeli nie ma uzasadnionych podstaw albo jeżeli zaskarżone orzeczenie – mimo błędnego uzasadnienia – odpowiada prawu),
  • uchylić zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie lub innemu sądowi równorzędnemu(w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej); Sąd Najwyższy może uchylić także w całości lub w części orzeczenie sądu pierwszej instancji i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania sądowi temu samemu lub równorzędnemu. W sytuacji przekazania sprawy do ponownego zbadania, sąd rozpoznaje ją w innym składzie,
  • uchylić wydany w sprawie wyrok oraz odrzucić pozew lub umorzyć postępowanie(jeżeli pozew ulegał odrzuceniu albo wystąpiła podstawa do umorzenia postępowania).