W październiku 2025 roku Sąd Najwyższy wydał uchwałę, która rzuca nowe światło na stosowanie art. 598¹⁶ § 1 Kodeksu postępowania cywilnego w sprawach dotyczących kontaktów z dzieckiem. Uchwała ta jest szczególnie istotna w kontekście orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 22 czerwca 2022 r. (SK 3/20, Dz.U. 2022.1371).

Tło sprawy

Sprawa dotyczyła sytuacji, w której rodzic sprawujący pieczę nad dzieckiem nie realizował obowiązków związanych z kontaktami drugiego rodzica z dzieckiem. Problem komplikowało to, że postawa dziecka – np. odmowa spotkań – była wynikiem zarówno zachowań rodzica sprawującego pieczę, jak i rodzica uprawnionego do kontaktów.

Pojawiło się pytanie: czy w takiej sytuacji możliwe jest nałożenie obowiązku zapłaty sumy pieniężnej na rodzica sprawującego pieczę nad dzieckiem, skoro brak realizacji kontaktów nie wynika wyłącznie z jego winy?

Stanowisko Sądu Najwyższego

Sąd Najwyższy w uchwale III CZP 20/25 odpowiedział jednoznacznie:

„Okoliczność, że rodzic sprawujący pieczę nad dzieckiem nie wypełnia obowiązku w przedmiocie kontaktów ze względu na postawę dziecka, nie wyłącza możliwości nakazania zapłaty sumy pieniężnej na rzecz rodzica uprawnionego do kontaktów (art. 598^16 § 1 k.p.c.), także wtedy, gdy postawa dziecka wynika z zachowań obojga rodziców.”

Oznacza to, że nawet jeśli dziecko nie chce kontaktów z powodu zachowania drugiego rodzica, sąd może uznać, że rodzic sprawujący pieczę powinien odpowiadać finansowo za niewykonywanie obowiązków wynikających z orzeczenia sądu.

Znaczenie praktyczne

Uchwała SN wprost rozwiewa wątpliwości interpretacyjne po wyroku TK SK 3/20:

1. Nie trzeba udowadniać wyłącznej winy rodzica sprawującego pieczę – wystarczy, że obowiązki kontaktowe nie są realizowane.
2. Zasada ochrony interesu dziecka nie wyklucza sankcji finansowej – suma pieniężna może pełnić funkcję przymusową, zmuszając do respektowania kontaktów.
3. Równa odpowiedzialność obojga rodziców – zachowanie drugiego rodzica nie chroni pierwszego rodzica przed obowiązkiem realizacji kontaktów.

Podsumowanie

Uchwała SN III CZP 20/25 to kolejny przykład, jak polskie sądownictwo balansuje między ochroną interesu dziecka a egzekwowaniem obowiązków rodziców. Nawet jeśli dziecko odmawia kontaktu z powodu zachowania obojga rodziców, sąd może wymierzyć sankcję finansową wobec rodzica sprawującego pieczę, stosując art. 598^16 § 1 k.p.c.

Dla praktyków prawa rodzinnego jest to jasny sygnał: odpowiedzialność finansowa rodzica sprawującego pieczę nad dzieckiem pozostaje aktualna niezależnie od okoliczności wywołujących brak kontaktów.