Przepis art. 3 Kodeksu spółek handlowych (KSH – Dz. U. z 2000 r. poz. 1037) stanowi,przez umowę spółki handlowej wspólnicy, albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów, a także – o ile umowa lub statut spółki tak stanowi – poprzez współdziałanie w inny określony sposób. Pod pojęciem „umowa spółki” należy rozumieć akt założycielski, który został przygotowany przez jedynego wspólnika, albo akcjonariusza spółki kapitałowej. Zmiana w zakresie postanowień spółki oznacza konieczność wyrażenia zgody wszystkich wspólników, chyba że umowa stanowi inaczej.

Nie budzi wątpliwości zalecenie, aby konstruować umowę spółki tak, aby zapewnić stabilność i trwałość danej działalności, ponieważ każda zmiana umowy generuje dodatkowe koszty notarialne oraz sądowe. Wsparcie specjalisty w dziedzinie spółek handlowych umożliwi uwzględnienie kwestii tak ważnych z punktu widzenia prowadzonego biznesu, jak np.: sprzedaż udziałów, dziedziczenie udziałów, udziały uprzywilejowane, czy wykluczenie wspólników.

Spółki osobowe

Umowa spółki jawnej powinna zawierać:

• firmę i siedzibę spółki,
• określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,
• przedmiot działalności spółki,
• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

Umowa spółki jawnej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Umowa spółki jawnej może być również zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy. Jest to nowa regulacja, która weszła w życie z dniem 4 marca 2019 r. (Dz. U. z 2019 r. poz. 60). Dodatkowo, ustawodawca przyjął, że zawarcie umowy spółki jawnej przy użyciu wzorca umowy będzie wymagało wypełnienia formularza umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym i opatrzenia umowy kwalifikowanym podpisem elektronicznym. W takim też przypadku umowa spółki jawnej zostaje zawarta po wprowadzeniu do systemu teleinformatycznego wszelkich danych koniecznych do jej zawarcia i z chwilą opatrzenia ich podpisami elektronicznymi wspólników.

Jaka jest zaleta dla tego typu rozwiązania? Na pewno wpływa ono korzystnie na szybkość założenia spółki, a także na niższe opłaty sądowe. Niedogodnością pozostaje ograniczona treść umowy spółki, która sprowadza się do uzupełnienia wzorca i wyboru składników zawartości umowy spośród kilku propozycji. Przed ostatecznym zdecydowaniem, czy podpisać umowę w sposób tradycyjny, czy też zawrzeć ją za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, wskazanym pozostaje zapoznanie się z treścią wzorca określonego przez Ministra Sprawiedliwości.

Spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru.

Umowa spółki partnerskiej powinna zawierać:

• określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki,
• przedmiot działalności spółki,
• nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w przypadku przewidzianym w przepisie art. 95 § 2 KSH, czyli w sytuacji, gdy umowa spółki zakłada, że jeden albo większa liczba partnerów zgadzają się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej,
• w przypadku, gdy spółkę reprezentują tylko niektórzy partnerzy, nazwiska i imiona tych partnerów,
• firmę i siedzibę spółki,
• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
• określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość.

Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Każdy partner ma prawo do reprezentowania spółki samodzielnie, chyba że umowa spółki stanowi odmiennie.

Umowa spółki komandytowej powinna zawierać:

• firmę i siedzibę spółki,
• przedmiot działalności spółki,
• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
• oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,
• oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli (sumę komandytową).

Umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego, jak również może być zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy. Tak samo zatem jak przy spółce jawnej, ustawodawca zaproponował w ramach nowelizacji, by zawarcie umowy spółki komandytowej przy użyciu wzorca umowy wiązało się z wypełnieniem formularza umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym i opatrzenia umowy kwalifikowanym podpisem elektronicznym. W takim też przypadku umowa zostaje zawarta po wprowadzeniu do systemu teleinformatycznego wszelkich danych koniecznych do jej zawarcia i z chwilą opatrzenia ich podpisami elektronicznymi wspólników.

Ministerstwo Sprawiedliwości określi za pomocą rozporządzenie wzorzec umowy, jak również wzorzec uchwały zmieniającej umowę spółki komandytowej, a także wzorce innych uchwał i czynności realizowanych przez system teleinformatyczny, mając na uwadze potrzebę ułatwienia zakładania spółek, zapewnienia dynamiki postępowania przy ich zakładaniu oraz sprawności postępowania sądowego w zakresie ich rejestracji, czy wdrożenia ułatwień w ich funkcjonowaniu.

Przy spółce komandytowo-akcyjnej aktem regulującym wewnętrzne stosunki w spółce nie jest umowa spółki, ale statut spółki. Statut powinien zostać podpisany przez co najmniej wszystkich komplementariuszy i powinien zostać sporządzony w formie aktu notarialnego.

Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien zawierać:

• firmę i siedzibę spółki,
• przedmiot działalności spółki,
• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
• oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz ich wartość,
• wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela,
• liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów,
• nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz ich siedziby, adresy albo adresy do doręczeń,
• organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej, jeżeli ustawa lub statut zakłada ustanowienie rady nadzorczej.

Osoby podpisujące statut są założycielami spółki. Statut powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze, a sam dokument powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Statut spółki może przewidywać, że prowadzenie spraw spółki zostanie powierzone jednemu, albo kilku komplementariuszom.

Spółki kapitałowe

Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinna określać:

• firmę i siedzibę spółki,
• przedmiot działalności spółki,
• wysokość kapitału zakładowego,
• czy wspólnik może mieć więcej, niż jeden udział,
• liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników,
• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Ustawodawca wprowadza i tutaj nowe rozwiązanie – umowa spółki                    z ograniczoną odpowiedzialnością może być zawarta także przy wykorzystaniu wzorca umowy. Zawarcie umowy przy użyciu wzorca umowy oznacza konieczność wypełnienia formularza umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym i opatrzenia umowy kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Umowa zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy zostaje zawarta po wprowadzeniu do systemu teleinformatycznego wszystkich danych niezbędnych do jej zawarcia i z chwilą opatrzenia ich podpisem elektronicznym.

Z kolei spółkę akcyjną może zawiązać jedna lub więcej osób. W spółce akcyjnej statut jest dokumentem, który normuje zadania, strukturę organizacyjną i sposób działania podmiotu. Powinien zostać sporządzony w formie aktu notarialnego.

Statut spółki akcyjnej powinien określać:

• firmę i siedzibę spółki,
• przedmiot działalności spółki,
• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
• wysokość kapitału zakładowego oraz kwotę wpłaconą przed zarejestrowaniem na pokrycie kapitału zakładowego,
• wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela;
• liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów,
• nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) założycieli,
• liczbę członków zarządu i rady nadzorczej albo co najmniej minimalną lub maksymalną liczbę członków tych organów oraz podmiot uprawniony do ustalenia składu zarządu lub rady nadzorczej,
• pismo do ogłoszeń, jeżeli spółka zamierza dokonywać ogłoszeń również poza Monitorem Sądowym i Gospodarczym.

Statut powinien również zawierać, pod rygorem bezskuteczności w stosunku do spółki, postanowienia dotyczące:

• liczby i rodzajów tytułów uczestnictwa w zysku lub w podziale majątku spółki oraz związanych z nimi praw,
• wszelkich związanych z akcjami obowiązków świadczenia na rzecz spółki, poza obowiązkiem wpłacenia należności za akcje,
• warunków i sposobu umorzenia akcji,
• ograniczeń zbywalności akcji,
• uprawnień osobistych przyznanych akcjonariuszom, o których mowa w przepisie art. 354 KSH, czyli w szczególności prawa powoływania lub odwoływania członków zarządu, rady nadzorczej,
• co najmniej przybliżonej wielkości wszystkich kosztów poniesionych lub obciążających spółkę w związku z jej utworzeniem.

Statut może określać postanowienia odmienne, niż przewiduje ustawa, jeżeli ustawa na to zezwala. Statut może również mieć dodatkowe postanowienia, chyba że z ustawy wynika, że przewiduje ona wyczerpujące uregulowanie, albo dodatkowe postanowienie statutu jest niezgodne z naturą spółki akcyjnej lub z dobrymi obyczajami.