Europejska inicjatywa obywatelska ma na celu przybliżenie UE jej obywatelom. Jest to obywatelska inicjatywa ustawodawcza na poziomie unijnym. Przewidziana ona została w Traktacie o Unii Europejskiej, a skonkretyzowana i uszczegółowiona w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 211/2011 z 16 lutego 2011 r. w sprawie inicjatywy obywatelskiej.
Europejska inicjatywa obywatelska (EIO) daje obywatelom państw unijnych możliwość składania do Komisji Europejskiej petycji wzywających do podjęcia działań legislacyjnych. Przedłożenie EIO wymaga zebrania co najmniej miliona podpisów obywateli pochodzących co najmniej z jednej czwartej państw UE.

Dnia 21 maja 2014 roku w Rzeczypospolitej Polskiej weszła w życie ustawa z dnia 4 kwietnia 2014 roku o europejskiej inicjatywie obywatelskiej. Nowe przepisy umożliwiają realizację w Polsce rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 211/2011 z 16 lutego 2011 r. w sprawie inicjatywy obywatelskiej. W myśl ustawy za koordynację sprawdzania poprawności złożonych w Polsce podpisów pod EIO oraz dostarczanie organizatorom akcji certyfikatów poświadczających liczbę ważnych deklaracji poparcia z Polski będzie odpowiedzialny Minister Spraw Wewnętrznych.

Nowe przepisy zrównują także ochronę EIO z krajową inicjatywą ustawodawczą. Przeszkadzanie w wykonywaniu tych inicjatyw albo wywieranie na nie wpływu przez nadużycie stosunku zależności będzie zagrożone karą pozbawiania wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Ponadto, składanie nieprawdziwych oświadczeń przez organizatorów EIO, bezprawne wykorzystywanie danych obywateli UE i zaniechanie niszczenia deklaracji w określonych terminach będzie zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawiania wolności do 3 lat.