Rozwód to nie tylko formalne zakończenie małżeństwa, ale również decyzje dotyczące przyszłości dzieci. Najważniejszym zagadnieniem w tym kontekście jest władza rodzicielska – czyli zespół praw i obowiązków rodziców wobec dziecka. W polskim prawie kwestię tę reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy (m.in. art. 92–112 KRO).

Czym jest władza rodzicielska?

Zgodnie z art. 95 § 1 KRO, władza rodzicielska obejmuje w szczególności:

• obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą dziecka,
• zarządzanie jego majątkiem,
• wychowanie dziecka z poszanowaniem jego godności i praw.

Władza rodzicielska ma na celu zapewnienie dziecku dobra, bezpieczeństwa i prawidłowego rozwoju.

Rozwód a decyzje sądu o dzieciach

W wyroku rozwodowym sąd obowiązkowo rozstrzyga o tym, komu i w jakim zakresie będzie przysługiwać władza rodzicielska. Podstawę prawną stanowi art. 58 § 1 i 1a KRO.

Sąd może:

1. Pozostawić pełnię władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom – jeśli przedstawią zgodne porozumienie wychowawcze i dają rękojmię prawidłowego wykonywania władzy.
2. Powierzyć wykonywanie władzy jednemu rodzicowi, ograniczając prawa drugiego do określonych obowiązków (np. współdecydowania o edukacji, leczeniu).
3. Ograniczyć, a nawet pozbawić władzy rodzicielskiej jednego z rodziców – gdy wymaga tego dobro dziecka (art. 109 i art. 111 KRO).

Zasada dobra dziecka

Najważniejszym kryterium przy podejmowaniu decyzji przez sąd jest dobro dziecka (art. 56 § 2 oraz art. 58 § 1a KRO). Nie chodzi więc o interes rodziców, ale o zapewnienie dziecku stabilności, poczucia bezpieczeństwa i możliwości prawidłowego rozwoju.

Przykładowo sąd bierze pod uwagę:

• wiek dziecka i jego więź emocjonalną z rodzicami,
• dotychczasowe zaangażowanie rodziców w wychowanie,
• warunki bytowe i wychowawcze każdego z nich,
• zdolność do współpracy w sprawach dziecka.

Kontakty z dzieckiem a władza rodzicielska

Warto pamiętać, że prawo do kontaktów z dzieckiem jest niezależne od władzy rodzicielskiej (art. 113 KRO). Nawet rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej ma prawo do utrzymywania relacji z dzieckiem, chyba że sąd postanowi inaczej ze względu na dobro dziecka.

Porozumienie rodzicielskie – co to takiego?

Rodzice mogą przedstawić sądowi plan wychowawczy (porozumienie rodzicielskie), w którym określą:

• miejsce zamieszkania dziecka,
• sposób realizowania kontaktów,
• podział obowiązków wychowawczych,
• udział w kosztach utrzymania dziecka.

Jeśli plan będzie zgodny z dobrem dziecka, sąd go zaakceptuje, co zwiększa szansę na utrzymanie przez oboje rodziców pełnej władzy rodzicielskiej.

Podsumowanie

Po rozwodzie to sąd decyduje o dalszym wykonywaniu władzy rodzicielskiej nad dzieckiem. Kieruje się przede wszystkim dobrem dziecka, a nie interesami dorosłych. Najkorzystniejszym rozwiązaniem jest zgodna współpraca rodziców i przedstawienie sądowi wspólnego planu wychowawczego – wówczas dziecko ma szansę na wychowanie w stabilnym i przewidywalnym środowisku, mimo rozpadu rodziny.