Wyłączenie odpowiedzialności odszkodowawczej przedsiębiorstwa wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody
Na uwagę zasługuje uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2017 r., III CZP 30/17, w której przyjęto, iż prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiony w ruch za pomocą sił przyrody nie odpowiada za szkodę wyrządzoną przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, jeżeli istnieją podstawy do przyjęcia, że szkoda nastąpiła z wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności, choćby osoba ta nie została zidentyfikowana (art. 435 k.c.). Przypomnieć należy, że powołany w uchwale art. 435 Kodeksu cywilnego w § 1 stanowi, iż prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Zgodnie z § 2 powołanego artykułu przepis powyższy stosuje się odpowiednio do przedsiębiorstw lub zakładów wytwarzających środki wybuchowe albo posługujących się takimi środkami.
Powyższe uregulowanie tworzy odpowiedzialność przedsiębiorstw wprawianych w ruch za pomocą sił przyrody (czyli np. przedsiębiorstwa przewoźnika autobusowego czy przedsiębiorstwa budowlanego) na zasadzie ryzyka w oderwaniu od winy przedsiębiorcy. Przedsiębiorca może uwolnić się od odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez ruch takiego przedsiębiorstwa, jeżeli szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Sąd Najwyższy rozstrzygnął, że uwolnienie od odpowiedzialności jest możliwe także, gdy nie ustalono osoby trzeciej będącej wyłączonym sprawcą szkody.