Zamówienie publiczne to odpłatna umowa, która jest zawierana między podmiotem publicznym, a wykonawcą. Przedmiotem takiej umowy mogą być: usługi, dostawy lub roboty budowlane. Zamówienia, które ich dotyczą, muszą odpowiadać wymogom wskazanym np. w Prawie zamówień publicznych – Dz. U. z 2018 r., poz. 1986. Występują jednak przypadki, w których przepisy Prawa zamówień publicznych mogą być wyłączone całkowicie lub częściowo ze stosowania np. w stosunku do niektórych typów zamówień. Wyłączenia z uwagi na przedmiot odnoszą się chociażby do zamówień związanych z obronnością. Istnieje także strefa tzw. usług społecznych (m.in.: zdrowotnych, edukacyjnych, czy świadczeń społecznych), w których zamawiający może stosować uproszczoną procedurę przetargową.

Zamówienia publiczne należą do problematyki istotnej i złożonej z punktu widzenia światowej gospodarki, umożliwiając podmiotom publicznym nabycie najwyższej jakości dóbr i usług od przedsiębiorstw prywatnych.  Ustawa Prawo zamówień publicznych określa m. in.: zasady i tryb udzielania zamówień publicznych. Przedstawia również definicję zamówienia publicznego, za które uznaje umowę odpłatną zawieraną między zamawiającym, a wykonawcą, której przedmiot stanowią usługi, dostawy lub roboty budowlane.

Wysoka konkurencyjność na rynku zamówień publicznych skutkuje tym, że przedsiębiorstwa uczestniczące w postępowaniach przetargowych muszą korzystać z fachowej obsługi prawnej. Należy w tym miejscu odnotować, że nowelizacje ustawy Prawo zamówień publicznych, wynikające  ze zmieniającego się rynku, odznaczają się nieprzystępną treść, a tym samym pozostają nieczytelne dla swoich adresatów. Przydatna w takich sytuacjach pozostaje fachowa pomoc prawna obejmująca cały proces udzielania zamówienia publicznego i jego realizacji. Zadaniem prawnika będzie zatem doradztwo w takich kwestiach jak:

• analiza specyfikacji istotnych warunków zamówienia oraz ofert przedłożonych przez innych wykonawców,
• przygotowanie dokumentacji przetargowej oraz pism w postępowaniu o zamówienie publiczne,
• ocena oferty wykonawcy w kontekście przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji          i Prawa antymonopolowego,
• sporządzanie pism odwoławczych od wyników przetargu i rozstrzygnięć zamawiającego,
• reprezentacja przedsiębiorcy przed Krajową Izbą Odwoławczą oraz przed sądami powszechnymi.

Zamawiającym może być osoba fizyczna, prawna lub jednostka nieposiadająca osobowości prawnej, która musi przestrzegać regulacji ustawy Prawo zamówień publicznych. Wykonawcą jest osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która ubiega się o udzielenie zamówienia publicznego i która złożyła ofertę lub zawarła umowę w sprawie zamówienia publicznego.

Do stosowania przepisów dotyczących zamówień publicznych zobligowane są m.in.: jednostki sektora finansów publicznych (organy władzy publicznej, samorządy, sądy, zakłady opieki zdrowotnej, uczelnie, administracja), podmioty prawa publicznego (przedsiębiorstwa publiczne, których celem jest przede wszystkim bieżące i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb ludności), podmioty udzielające zamówienia o dużej wartości na roboty budowlane lub usługi z nim związane, finansowane z ponad 50% udziałem środków publicznych.

Potencjalny wykonawca powinien spełnić różne oczekiwane od niego wymogi. O udzielenie zamówienia mogą starać się tylko ci wykonawcy, którzy dają gwarancję należytej realizacji umowy w sprawie zamówienia publicznego, dlatego też zamawiający może określić swoje wymagania  co do udziału w postępowaniu. Gwarancje te powinny zostać potwierdzone dzięki stosownym kwalifikacjom, umiejętnościom technicznym (potwierdzonym za pomocą odpowiednich dokumentów), czy też stabilną sytuacją ekonomiczną. Tym samym z przetargu będą wyłączeni ci przedsiębiorcy, którzy np. mają zaległości w ZUS, albo w podatkach, czy też byli karani za przestępstwa skarbowe, albo nie zrealizowali prawidłowo wcześniejszego zamówienia.

Przed przystąpieniem do przetargu wykonawca przedkłada oświadczenie wstępne, którym potwierdza, że nie podlega wykluczeniu, spełnia warunki udziału w postępowaniu        oraz kryteria związane z selekcją. Dokumenty potwierdzające fakty z oświadczenia są składane po wyborze konkretnego wykonawcy.

Z uwagi na formę udzielania zamówienia publicznego wyróżnia się kilka trybów. Każdy z nich ma odpowiednie wymagania względem okoliczności, w których może być zastosowany oraz sposoby prowadzenia. I tak:

• przetarg nieograniczony – w odpowiedzi na publiczne ogłoszenie o zamówieniu wszyscy zainteresowani wykonawcy mogą składać oferty,
• przetarg ograniczony– w odpowiedzi na publiczne ogłoszenie o zamówieniu, wykonawcy składają wnioski o dopuszczenie do udziału w przetargu, a ostateczne oferty mogą składać wykonawcy zaproszeni do składania ofert,
• negocjacje z ogłoszeniem– po publicznym ogłoszeniu o zamówieniu, zamawiający zaprasza wykonawców dopuszczonych do udziału w postępowaniu do składania ofert wstępnych niezawierających ceny, podejmuje z nimi negocjacje, a następnie zaprasza ich do składania ofert,
• dialog konkurencyjny– po publicznym ogłoszeniu o zamówieniu zamawiający prowadzi z wybranymi przez siebie wykonawcami dialog, a następnie zaprasza ich do składania ofert. Przesłanki skorzystania z dialogu konkurencyjnego  są  takie same jak w negocjacjach z ogłoszeniem,
• negocjacje bez ogłoszenia – zamawiający negocjuje warunki umowy w sprawie zamówienia publicznego z wybranymi przez siebie wykonawcami, po czym zaprasza ich do składania ofert. Może być użyty w sytuacji, gdy np. w postępowaniu prowadzonym wcześniej w trybie przetargu nieograniczonego albo ograniczonego nie został przedłożony żaden wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, czy nie zostały złożone żadne oferty,
• zamówienie z wolnej ręki– zamawiający udziela zamówienia po negocjacjach tylko z jednym wykonawcą. Tego typu zamówień udziela się, gdy np. dane usługi są świadczone na rynku wyłącznie przez jednego wykonawcę, albo zorganizowano konkurs, w którym nagrodę stanowiło zaproszenie do negocjacji z wolnej ręki,
• zapytanie o cenę– zamawiający kieruje pytanie o cenę do wybranych przez siebie wykonawców i zaprasza ich do składania ofert. Zamówienia w tym trybie udziela się m.in.      w sytuacji, gdy przedmiotem zamówienia są dostawy lub usługi powszechnie dostępne o ustalonych standardach jakościowych,
• partnerstwo innowacyjne – to tryb udzielenia zamówienia, w którym w odpowiedzi  na  publiczne ogłoszenie o zamówieniu  zamawiający  zaprasza wykonawców  dopuszczonych  do  udziału  w postępowaniu  do  składania  ofert wstępnych, podejmuje z nimi  negocjacje,  a następnie zaprasza do składania ofert na przygotowanie innowacyjnego produktu, usług lub robót budowlanych niedostępnych na rynku oraz sprzedaż tych produktów, usług lub robót budowlanych,
• licytacja elektroniczna – za pomocą formularza umieszczonego na stronie internetowej, umożliwiającego wprowadzenie koniecznych danych. W trybie bezpośredniego połączenia z tą stroną, wykonawcy składają kolejne korzystniejsze oferty, które podlegają automatycznej klasyfikacji.

Funkcją zamówień publicznych pozostaje nie tylko ochrona krajowych wykonawców przed konkurencją zagraniczną, ale również wzmocnienie konkurencyjności wybranych sektorów gospodarki. Przedsiębiorcy biorący w przetargach publicznych, powinni przykładać dużą wagę  do pomocy prawników legitymujących się doświadczeniem w tego rodzaju sprawach. Prawo zamówień publicznych jest bowiem tą dziedziną prawa, która posiada szczególną specyfikę i wyróżnia się kazuistycznymi regulacjami w obszarze organizacji przetargu, składania ofert przez wykonawców, czy odnośnie rozstrzygnięcia przetargu oraz jego realizacji.