Nowelizacja Ustawy o podatku od towarów i usług  z dnia 11 marca 2004 r. (Dz. U. z 2004 r. poz. 535) proklamuje od dnia 1 września 2019 r. nowe brzmienie definicji legalnej pierwszego zasiedlenia. Jest to skutek wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 16 listopada 2017 r. w sprawie C-308/16 Kozuba Premium Selection Sp. z o.o.

W aktualnym  brzmieniu przepisu odstąpiono od przesłanki, zgodnie z którą do dnia 31 sierpnia 2019 r. przez pierwsze zasiedlenie należało rozumieć oddanie do użytkowania budynków, budowli lub ich części w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu. Przepis art. 2 ust.14 ustawy o VAT stanowi (od 1 września 2019 r.), że za każdym razem, gdy w dalszych przepisach jest mowa o: pierwszym zasiedleniu − rozumie się przez to oddanie do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi lub rozpoczęcie użytkowania na potrzeby własne budynków, budowli lub ich części, po ich:

• wybudowaniu lub
• ulepszeniu, jeżeli wydatki mające na celu ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.

Ustawodawca w znowelizowanym brzmieniu przepisu nie wiąże pierwszego zasiedlenia od oddania do użytkowania w wykonaniu czynności objętych opodatkowaniem. Doprecyzował także ten przepis. Poprzez pierwsze zasiedlenie należy rozumieć oddanie do użytkowania nie tylko pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi, ale również oddanie do użytkowania na potrzeby własne. Tym samym został wzięty pod uwagę wyrok TSUE.

Nowa definicja pierwszego zasiedlenia kształtuje stosowanie zwolnienia przedmiotowego z przepisu art. 43 ust. 1 pkt. 10 Ustawy o VAT. Artykuł ten stwierdza, że zwalnia się od podatku od towarów i usług dostawę budynków, budowli lub ich części z wyjątkiem, gdy:

• dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim,
• pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.

Ponadto, zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części nieobjętą zwolnieniem, o którym mowa w przywołanym powyżej pkt 10 pod warunkiem, że:

• w stosunku do tych obiektów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,,
• dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów.

Przeciwdziałanie lichwie

Zakończyły się konsultacje projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania lichwie. Zakłada on głęboką ingerencję w swobodę działalności gospodarczej i rodzi istotne wątpliwości wśród gremiów biznesowych.

Jednym ze stałych elementów prowadzenia działalności gospodarczej jest korzystanie z pożyczek i kredytów. Mogą one pomóc przy rozwoju firmy albo w związku ze spłatą bieżących zobowiązań wobec kontrahentów, pracowników, czy urzędów publicznych. Z reguły firmy, czy osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą uzyskują takie wsparcie ze strony banków. Bywa jednak i tak, że spotykają się z odmową. Wówczas dochodzi do sytuacji, gdy właściciele firm decydują się prosić o pomoc finansową inne podmioty prywatne. Problem powstaje, gdy taki podmiot żąda za swoje usługi zbyt wygórowanych odsetek. W praktyce dochodziło do sytuacji, że odsetki kilkakrotnie przekraczały wysokość przyznanej pożyczki.

Jak wskazał Sąd Najwyższy, samo stwierdzenie lichwiarskiego charakteru umowy pożyczki nie stanowi podstawy do przyjęcia odpowiedzialności za przestępstwo określone w przepisie art. 304 Kodeksu karnego (Dz. U. z 1997 r. poz. 553). Przesłanką konieczną tej odpowiedzialności jest ustalenie, że osoba zaciągająca pożyczkę była w przymusowym położeniu. Należy też ustalić, że udzielający pożyczki miał pełną świadomość odnośnie złego położenia pożyczkobiorcy (wyrok SN z 28 stycznia 2010 r., sygn. akt III KK 260/09).

Przygotowano rozwiązania, które umożliwią zwalczanie lichwy, w tym w szczególności lichwiarskich pożyczek. Komisja Nadzoru Finansowego zajmie się nadzorem nad instytucjami pożyczkowymi.

Na podstawie nowych przepisów nie będzie można w sposób dowolny określać dodatkowych opłat za zakupy na raty. Nie będzie można bez ograniczeń korzystać z dodatkowych prowizji, marży, opłat za złożenie, czy zapoznania się z wnioskiem.

Maksymalny limit dodatkowych opłat w odniesieniu do zakupów ratalnych zostanie ustalony na 45 proc. kwoty pożyczki w skali roku. Jeśli raty zostaną rozłożone na 6 miesięcy, to dodatkowe koszty nie będą mogły przekroczyć 32,5 %.

Na podstawie tych nowych przepisów, restrykcyjne zasady będą obowiązywać przy korzystaniu z krótkoterminowych pożyczek na niewielkie kwoty, czyli tzw. chwilówek. Klienci, kuszeni umiarkowanym oprocentowaniem nominalnym, najczęściej nie uświadamiają sobie jak wysoką kwotę będą musieli tak naprawdę spłacić.

Nowe prawo proponuje także ścisłe limity w stosunku do ustanawianych zabezpieczeń. Celem jest to, aby w praktyce nie dochodziło do  zabierania mieszkań i domów, pozbawiania dorobku całego życia osób, które nie rozliczyły pożyczki o wielokrotnie niższej wysokości.

Zgodnie z szykowanymi regulacjami, zabezpieczenie pożyczek (np. w postaci hipoteki na nieruchomości) nie będzie mogło przekraczać wysokości pożyczonej kwoty powiększonej maksymalnie o 45 %. Niedopuszczalne będzie domaganie się przenoszenia własności nieruchomości na zabezpieczenie zaciągniętych zobowiązań. Zniknie też możliwość wszczynania egzekucji komorniczej z mieszkania, jeżeli wysokość zadłużenia nie przekracza 5 proc. wartości domu  lub lokalu.

W oparciu o znowelizowane przepisy banki nie będą mogły dowolnie dołączać dodatkowych opłat za pożyczki przyznawane dla osób fizycznych. Zasada ta ma obejmować również pożyczki udzielane na podstawie umów cywilnoprawnych, czyli zaciąganych, np. u prywatnej osoby. Dominującym problemem jest, że osoby biorące pożyczki zawierają długie i złożone umowy, nie mając świadomości odnośnie dodatkowych kosztów, jakimi zostaną obciążone, co może doprowadzić do utraty majątku całego życia.