Poniżej przedstawiamy syntetyczny zbiór najważniejszych zmian, jakie w podatku od osób fizycznych (Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych Dz. U. z 2016 r., poz. 2032) wprowadziła Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2017 r., poz. 2175). Zwracamy uwagę, że są to tylko wybrane zagadnienia z zakresu ostatnich zmiana w ustawie o PIT. Jeżeli będą Państwo potrzebowali bliższego omówienia poruszanych tu kwestii bądź innych zmian w tej ustawie bądź w innych przepisach – zapraszamy do kontaktu.

1. Zmianie uległ termin złożenia oświadczenia o rezygnacji z opodatkowania jednolitym podatkiem 19% dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej z wcześniejszego 30 listopada roku poprzedzającego rok podatkowy na 20 stycznia roku podatkowego. Tym samym podatnicy prowadzący działy specjalne produkcji rolnej prowadzący księgi rachunkowe w tym samym terminie będą zobowiązani złożyć oświadczenie o wyborze opodatkowania podatkiem liniowym oraz rezygnacji z opodatkowania tym podatkiem (art. 9a ust. 8).

2. Doprecyzowano zasady określania dochodu otrzymanego w ramach realizacji programów motywacyjnych tworzonych przez spółki akcyjne lub spółki akcyjne będące jednostkami dominującymi (art. 24 ust. 11-12a). W przypadku otrzymania akcji od takich spółek, przychód powstanie dopiero w momencie ich odpłatnego zbycia. Doprecyzowano również pojęcie programu motywacyjnego jako systemu wynagradzania utworzonego na podstawie uchwały Walnego Zgromadzenia przez spółkę akcyjną lub spółkę akcyjną będącą jednostką dominującą oraz pojęcie spółki dominującej rozumianej jako jednostkę będącą spółką handlową lub przedsiębiorstwem państwowym, sprawującą kontrolę nad jednostką zależną.

3. Wycofano z przychodów zaliczanych do źródła “kapitały pieniężne” przychodów uzyskiwanych z realizacji praw z papierów wartościowych lub z pochodnych instrumentów finansowych, które to prawa i instrumenty były realizowane w ramach nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń w naturze i zakwalifikowanie ich do tego źródła, z którego to świadczenie zostało faktycznie uzyskane. Oznacza to, że przychody te, z pominięciem praw i instrumentów uzyskanych w ramach programów pracowniczych,będą kwalifikowane jako uzyskane ze stosunku pracy, z działalności wykonywanej osobiście lub też jako przychody z innych źródeł. Zmianie ulegnie zatem stawka procentowa z 19% na rozliczenie wg skali czyli 18% lub 32% (art. 10 ust. 4)

4. Do katalogu przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej dodano przychód z odpłatnego zbycia wierzytelności dotyczącej prowadzonej działalności w wysokości jej wartości wyrażonej w cenie określonej w umowie. Poprzez odwołanie do pkt. 7b i 7c oraz 73 uregulowano również przypadki, gdy zbywana wierzytelność wcześniej została zaliczona w całości lub w części do kosztów uzyskania przychodów (art. 14 ust. 2 pkt 7ca).

5. Zmianie uległy limity zwolnień przedmiotowych w podatku dochodowym, które wzrastają m.in. w następujących przypadkach:

6. Katalog kosztów uzyskania przychodów rozszerzono o:

7. Katalog kosztów uzyskania przychodów dla pracodawców uległ zmianie w zakresie:

8. Limit zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów w roku podatkowym został zwiększony o 100% tj. w roku 2018 limit ten wyniesie 85.528 zł (art. 22 ust. 9a). Z preferencji będą mogli jednak skorzystać tylko przedstawiciele zawodów ściśle wyszczególnionych w ustawie (art. 22 ust. 9b) tj. przedstawiciele działalności:

Niestety w wyniku tej nowelizacji spora część zawodów nie będzie mogła skorzystać z podwyższonych kosztów uzyskania przychodów.

9. Wartość środków trwałych podlegających jednorazowej amortyzacji wzrosła z 3.500 zł do 10.000 zł. Umożliwia to jednorazowe zaliczenie wartości środka trwałego lub wartości niematerialnych i prawnych do kosztów uzyskania przychodów przedsiębiorstwa w miesiącu oddania go do używania albo w miesiącu następnym. Zmiana ma zastosowanie do składników majątku przyjętych do użytku po 31 grudnia 2017 r. (art. 22d ust. 1, art. 22e ust. 1 i 2, 22f ust. 3, art. 22g ust. 17 oraz art. 22k ust. 9)

10. Ograniczono możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów strat z odpłatnego zbycia wierzytelności do wysokości wcześniej ujawnionej jako przychód (art. 23 ust. 1 pkt 34). W ten sam sposób uregulowano kwestię zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wierzytelności, które zostały umorzone (art. 23 ust. 1 pkt 41 ustawy PIT). Zmiany te uzasadniono tym, iż zarachowanie w kosztach straty z odpłatnego zbycia lub umorzonej wierzytelności w kwocie brutto razem z podatkiem VAT powoduje naruszenie neutralności podatku VAT, który co do zasady nie stanowi ani kosztu ani przychodu.

11. Z katalogu kosztów uzyskania przychodów wyłączono koszty odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych nabytych w drodze spadku lub darowizny, jeżeli nabycie to korzysta ze zwolnienia od spadków i darowizn oraz środków nabytych nieodpłatnie, od których zaniechano poboru podatku (art. 23 ust. 1 pkt 45a). W stanie prawnych obowiązującym do 31 grudnia 2017 roku istniała możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych otrzymanych w drodze darowizny, jeżeli ta korzystała ze zwolnienia w podatku od spadków i darowizn. Zdaniem organów podatkowych ustępstwo to było nadużywane i wykorzystywane przez podatników prowadząc tym samym do amortyzacji takiego składnika majątku bez wykazywania przychodów z tego tytułu i nawet mimo tego, że składnik ten mógł zostać już wcześniej zamortyzowany u darczyńcy. Od 2018 roku kosztem uzyskania przychodu w ramach amortyzacji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych nabytych nieodpłatnie będą mogły być tylko te odpisy amortyzacyjne, które pochodzą od środka trwałego lub wartości niematerialnych i prawnych, a które to środki trwałe i wartości niematerialne i prawne nie korzystały ze zwolnienia w podatku od spadków i darowizn. Kosztem będą również te odpisy, w przypadku których składnik majątku podlega opodatkowaniu, ale mieści się w kwocie wolnej w podatku od spadków i darowizn.

12. Ograniczono zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych od wartości niematerialnych i prawnych takich jak licencje,prawa określone w ustawie z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej, wartości stanowiące równowartość uzyskanych informacji związanych z wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej (know-how), nabytych lub wytworzonych przez podatnika, a następnie przez niego zbytych do wysokości osiągniętego przez niego przychodu. (art. 23 ust. 1 pkt 45c i pkt 64).

13. Wprowadzono nowe regulacje dotyczące obliczania przychodów z udziału w zyskach z podziału lub wydzielenia spółki niebędącej zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa. Ustawodawca określił go jako nadwyżkę emisyjnej wartości udziałów przydzielonych w spółce przejmującej lub nowo zawiązanej nad kosztami nabycia lub objęcia udziałów (akcji) w spółce dzielonej (art. 5a pkt 29a, art. 24 ust. 5 pkt 7 i ust. 8e).

Ponadto rozszerzeniu uległ katalog przychodów z udziału w zyskach osób prawnych o następujące pozycje:

14. Zmianie uległ sposób ustalania kosztów uzyskania przychodów w momencie odpłatnego zbycia udziałów (akcji) spółki przejmującej lub nowo zawiązanej i jest ustalany w wysokości odpowiadającej proporcji w jakiej pozostaje u tego wspólnika wartość wydzielanej części majątku spółki dzielonej do wartości majątku spółki dzielonej bezpośrednio przed podziałem. Pozostała część kwoty tych wydatków stanowi koszt uzyskania przychodów z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) spółek podzielonych przez wydzielenie (art. 24 ust. 8 pkt 3 i ust. 8e ustawy PIT) Przed nowelizacją była to proporcja wartości nominalnych unicestwianych udziałów w spółce dzielonej do wartości nominalnej udziałów przed podziałem.

15. Zlikwidowano obowiązek zawiadamiania naczelnika urzędu skarbowego o prowadzeniu księgi rachunkowej w terminie do 20 dnia od jej założenia lub w terminie 7 dni od momentu przekazania prowadzenia księgi biuru rachunkowemu (art. 24a ust. 3a- 3c)

16. Zmianie uległa również kwota zmniejszająca podatek (art. 27 ust.1a) , która wg nowych regulacji kształtuje się następująco:

17. Zmodyfikowano również przepisy w zakresie spółek kontrolowanych. Udziały podatnika w spółce kontrolowanej, będące przesłanką do uznania jej za taką spółkę zwiększono z 25 do 50%. (art. 30f ust. 3 pkt. 3 lit.a). Adekwatne zmiany uwzględniono również w zakresie definicji jednostki zależnej (art. 30f ust. 2 pkt 3). W art. 30f ust. 2 pkt 4 zdefiniowano pojęcie podmiotu powiązanego jako osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, w której podatnik posiada co najmniej 25% udziałów w kapitale lub co najmniej 25% praw głosu w organach kontrolnych lub stanowiących, lub co najmniej 25% udziałów związanych z prawem do uczestnictwa w zyskach; małżonka podatnika, a także jego krewnych do drugiego stopnia; osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, w której podmiot wskazany w lit. b posiada co najmniej 25% udziałów w kapitale lub co najmniej 25% praw głosu w organach kontrolnych lub stanowiących, lub co najmniej 25% udziałów związanych z prawem do uczestnictwa w zyskach.

Katalog przychodów pasywnych ze spółki kontrolowanej określony w art. 30f ust. 3 pkt. 3 lit. b rozszerzono o przychody:

Próg przychodów osiąganych przez spółkę kontrolowaną dla celów jej określenia został zmniejszony z 50 do 33 % (art. 30f ust. 3 pkt. 3 lit.b), a warunek dotyczący poziomu opodatkowania zawarty w art. 30f ust. 3 pkt. 3 lit. c przybrał formę porównania efektywnego opodatkowania w państwie siedziby spółki kontrolowanej z hipotetycznym efektywnym opodatkowaniem ustalonym według polskich regulacji. Zmiany w art. 30f ust. 15-16 doprecyzowują natomiast obowiązek ujmowania w rejestrze zagranicznych spółek również tych utworzonych w państwach UE i EOG, natomiast ust. 18 tego art. wyłącza spod tego reżimu zagraniczną spółkę kontrolowaną podlegającą opodatkowaniu od całości swoich dochodów w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, która prowadzi w tym państwie istotną rzeczywistą działalność gospodarczą. W związku z tym, iż ogromne znaczenie ma tu pojęcie “istotności” ustawodawca postanowił doprecyzować je dodając ust. 20a w art. 30f w następującym brzmieniu:

“Przy ocenie, czy rzeczywista działalność gospodarcza ma charakter istotny, bierze się pod uwagę w szczególności stosunek przychodów uzyskiwanych przez zagraniczną spółkę kontrolowaną z prowadzonej rzeczywistej działalności gospodarczej do jej przychodów ogółem”.

Wszystkie zmiany dotyczące spółek kontrolowanych mają na celu dostosowane do wymogów unijnej dyrektywy Rady (UE) 2016/1164 z 12 lipca 2016 r. ustanawiającej przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego.

18. W art. 44 nowy ustępy 15 i 16 znoszą obowiązek wpłacania zaliczki na podatek dochodowy w momencie gdy podatek należny od dochodu osiągniętego od początku roku pomniejszony o sumę wpłaconych zaliczek od początku roku nie przekracza 1 tys. zł. Zgodnie z nową regulacją, przedsiębiorcy osiągający niskie dochody nie będą zobowiązani do natychmiastowego wpłacania zaliczki na podatek dochodowy.