CIT stanowi podatek dochodowy od osób prawnych, czyli Corporate Income Tax. Przepisy normujące podatek CIT zostały ujęte w Ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, czyli w Ustawie o CIT. Kto w świetle przepisów jest zobowiązany do płacenia podatku CIT? Należy wymienić przede wszystkim:

• osoby prawne – jednostki organizacyjne powołane do konkretnych celów, a zatem np.: przedsiębiorstwa, spółdzielnie, fundacje, stowarzyszenia, banki, czy spółki kapitałowe – spółka akcyjna oraz spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
• jednostki organizacyjne, które nie posiadają osobowości prawnej z wyjątkiem spółek, które nie mają osobowości prawnej, z tym, że podatnikami są spółki kapitałowe w organizacji oraz spółki komandytowo-akcyjne mające siedzibę lub zarząd na terytorium Polski,
• spółki kapitałowe w organizacji,
• podatkowe grupy kapitałowe – grupy złożone z co najmniej dwóch spółek mających osobowość prawną i które działają w związkach kapitałowych (w przypadku, gdy jedna spółka jest finansowo dominująca, a inna podporządkowana dominującej), a także spełniają określone ustawowo obowiązki,
• spółki, które nie mają osobowości prawnej, ale posiadają siedzibę lub zarząd w innym państwie, jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego zagranicznego państwa są uznawane za osoby prawne i podlegają w tym państwie opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania.

Ustawodawca przewidział zwolnienia z płacenia podatku CIT. W przepisie art. 17 Ustawy o CIT umieścił katalog podmiotów, które są zwolnione z opłacania podatku CIT. Jakie to podmioty? Otóż są to: zrzeszenia, stowarzyszenia i fundacje, które zajmują się realizacją ustawowo określonych i społecznie użytecznych celów. Dla tego rodzaju podatników przewidziano zwolnienia w zakresie dochodów, które są przeznaczone na realizacje określonych w ustawie celów użytecznych społecznie. Cele te powinny pokrywać się ze statutowymi celami działania tych podmiotów.

Stawka CIT

Aktualnie CIT wynosi:

• 19%,
• 9% w stosunku do małych podatników i firm, które zaczynają swoją działalność (obowiązuje od 2019 r.).

Sam podatek jest rozliczany do końca marca następnego roku podatkowego. W trakcie roku podatkowego nie składa się deklaracji podatkowych, a tylko wpłaca się zaliczki na ten podatek do 20 dnia każdego miesiąca.  Przedmiotem opodatkowania CIT jest dochód, czyli nadwyżka, która zostaje po odliczeniu kosztów, jaki dana firma wypracowała w danym roku podatkowym. Wyraża się on poprzez sumę dochodu osiągniętego z zysków kapitałowych oraz z dochodu osiągniętego z innych źródeł przychodów.

Najważniejsze zmiany w ustawie o CIT

Wśród najistotniejszych zmian w Ustawie o CIT należy wskazać:

• uchylenie obowiązku zamieszczania przez podatkowe grupy kapitałowe w Monitorze Sądowym i Gospodarczym informacji o zarejestrowaniu i wykreśleniu takiej grupy,
• uzupełnienie o domy maklerskie oraz Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych kręgu podmiotów, których przychody (z wyjątkami) zalicza się do przychodów innych, niż przychody z zysków kapitałowych,
• ustalenie kosztów, które nie są uznawane za koszty uzyskania przychodów (analogiczne do zmian w ustawie o PIT);
• ustalenie zasad zaliczania w koszty podatkowe wydatków wiążących się z używaniem (eksploatacją) w firmie samochodów osobowych (podobnie do zmian w ustawie o PIT);
• zwolnienie z podatku dochodowego dochodu z odpłatnego zbycia udziału w nieruchomości, która wchodzi w skład gospodarstwa rolnego.

Stawka 9% CIT

Wyjątkowe znaczenie ma zmiana polegająca na zastąpieniu stawki podatku CIT w wysokości 15% –stawką 9% odnośnie tzw. „małych podatników”, a także podatników rozpoczynających działalność gospodarczą (ci nie muszą legitymować się statusem „małego podatnika”). Podatek będzie wynosił 9% podstawy opodatkowania od przychodów (dochodów) innych niż z zysków kapitałowych – dla podatników, u których przychody osiągnięte w roku podatkowym nie przekroczyły w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1,2 mln euro (na podstawie średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1 tys. zł).

Należy jednak zaznaczyć, że po pierwsze, ze stawki 9% nie skorzystają podatnicy, gdy w roku podatkowym, w którym podatnik powstał oraz w roku podatkowym bezpośrednio po nim następującym, zostało do niego wniesione na poczet kapitału uprzednio prowadzone przedsiębiorstwo, zorganizowana część przedsiębiorstwa, albo składniki majątku tego przedsiębiorstwa o wartości przekraczającej łącznie równowartość w złotych kwoty 10 tys. EUR.

Po drugie, stawka 9% nie znajduje zastosowania wobec spółki dzielonej, podatnika, który wniósł tytułem wkładu do innego podmiotu, w tym na poczet kapitału uprzednio prowadzone przedsiębiorstwo, zorganizowaną część przedsiębiorstwa, albo składniki majątku tego przedsiębiorstwa o wartości przekraczającej łącznie równowartość w złotych kwoty 10 tys. EUR lub składniki majątku uzyskane przez tego podatnika w rezultacie likwidacji innych podatników, jeżeli ten podatnik posiadał udziały (akcje) tych innych likwidowanych podatników – w roku podatkowym, w którym dokonano podziału, albo wniesiono wkład oraz w roku podatkowym bezpośrednio po nim następującym.

Tak jak w przypadku Ustawy o PIT, tak samo zmiany w obrębie Ustawy o CIT mają charakter dynamiczny, nie stanowią jakiejś prostej i przejrzystej korekty. Wchodzące w 2019 r. zmiany obejmują wiele nowych rozwiązań, które w istotny sposób modyfikują i komplikują zasady odnoszące się do poboru podatku oraz mogą skutkować poważnymi konsekwencjami. Konsekwencje te będą odczuwalne przez polskie firmy, czyli przez płatników. Ich wachlarz jest szeroki, ponieważ nowe regulacje obejmują takie zagadnienia jak: wprowadzenie zasad tzw. należytej staranności, czy nowego trybu poboru podatku.

Należyta staranność

Określenie „należytej staranności”, które występowało w unormowaniach odnoszącymi się     do VAT-u, pojawi się w Ustawie o CIT. W świetle nowego brzmienia przepisu art. 26 ust. 1 Ustawy o CIT, który wskazuje, że zastosowanie obniżonej stawki podatku, zastosowanie zwolnienia lub niepobranie podatku, jest możliwe przy zachowaniu przez płatnika tzw. należytej staranności. Samo pojęcie należytej staranności nie zostało doprecyzowane w przepisach, a więc pozostanie kwestią każdorazowo ocenianą przez organy podatkowe w sposób indywidualny.

Uwzględniając aktualną praktykę, a także mając na uwadze nowe regulacje, płatnicy powinni zastosować w tym obszarze procedury poboru podatku (czyli procedury należytej staranności), które obejmą dokładny tryb weryfikacji transakcji, kontrahentów oraz dokumentacji.

Wniosek o zwrot

W świetle nowych przepisów, w sytuacji, gdy podatek w stawce podstawowej (20% lub 19%) zostanie pobrany (wskutek przekroczenia progu 2 mln zł), będzie istniała możliwość jego odzyskania. Wówczas rozwiązaniem będzie złożenie wniosku o zwrot podatku. Istotna uwaga: podatek jest pobierany od należności kontrahenta zagranicznego i to ten podmiot może wystąpić z wnioskiem o zwrot podatku. Z tego rodzaju wnioskiem będzie mógł ewentualnie wystąpić polski płatnik, ale jedynie wtedy, gdy podatek zostanie uregulowany (dopłacony) z jego osobistych środków. Kluczowym pozostaje to, że przepisy zakładają szeroki zakres odpowiedzialności wynikającej ze złożenia nieprawdziwego oświadczenia lub niestarannej weryfikacji kontrahenta, bądź warunków stosowania stawek obniżonych lub zwolnień.

W jaki sposób przygotować się do nowej sytuacji prawnej? Zasadnym pozostaje przeprowadzenie audytu wypłacanych należności, a także kontrahentów oraz zawartych umów celem określenia możliwych obszarów ryzyk i usterek, czy nieprawidłowości oraz zastosowanie zmian w obecnym systemie płatności. Przydatne będzie także wdrożenie tych procedur, które odnoszą się do należytej staranności odnośnie podatku u źródła tak, aby ograniczyć te ryzyka związane z kwestionowaniem przez organy wypłat realizowanych po dniu 1 stycznia 2019 r.