Z dniem 1 stycznia 2019 r. zaczęła obowiązywać część zmian, które Ministerstwo Finansów zdecydowało się wprowadzić do przepisów Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (czyli Ustawy o VAT).

Przypomnijmy – zdecydowana większość kontroli realizowanych przez Krajową Administrację Skarbową odnosi się właśnie do podatku od towarów i usług. Z praktyki wynika, że regulacje prawne zawarte w w/w Ustawie są najczęściej naruszane.

Value-Added Tax (VAT) jest podatkiem pośrednim płaconym na każdym kolejnym etapie obrotu towarami lub usługami. Przepisy, które dotyczą tego podatku, zostały ujęte w Ustawie o VAT z dnia 11 marca 2004 r., jak również w tzw. Dyrektywie Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej oraz w wielu rozporządzeniach.

Zasadniczo opodatkowanie tym podatkiem obejmuje:

• eksport towarów,
• import towarów,
• odpłatną dostawę towarów,
• odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
• wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów z wynagrodzeniem na terytorium kraju,
• wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Podatnikami podatku pozostają: osoby prawne, jednostki organizacyjne, które nie mają osobowości prawnej, jak również osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą. VAT to podatek od towarów i usług, który jest podatkiem pośrednim, przez co należy rozumieć, że podatnicy nie odprowadzają go w sposób bezpośredni w urzędzie skarbowym. Trafia on do Skarbu Państwa pośrednio, czyli po nabyciu każdego towaru lub usługi.

Zmiany, które wchodzą od 1 stycznia 2019 r., odnoszą się do takich kwestii jak m. in.: wskazanie, kiedy będzie mogło nastąpić obniżenie stawek VAT, czy skrócenie terminu, w którym podatnik jest w stanie skorzystać z ulgi na złe długi.

Obniżenie VAT na m. in.: pieczywo, owoce cytrusowe, produkty skierowane do niemowląt, dzieci i kobiet, czy podstawowe produkty żywnościowe, zupy, buliony, foteliki samochodowe ma na celu wzmocnienie ekonomiczne polskich rodzin. Rozwój społeczny w dziedzinie kultury i nauki ma z kolei zapewnić niższa stawka podatkowa na e-booki i e-czasopisma. Założeniem nowych przepisów jest nie tylko obniżenie części stawek podatku VAT, ale również uproszczenie systemu stawek VAT, co ma wpłynąć pozytywnie na pewność podatników i organów podatkowych w aspekcie prawidłowości stosowania stawek tego podatku.

Zmiany w obszarze rejestracji podatników VAT

Od 2 stycznia bieżącego roku funkcjonują także zmiany do Ustawy o VAT wprowadzone      na mocy Ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej oraz niektórych innych ustaw z dnia 2 sierpnia 2018 r. (Dz. U. z 2018 r. poz. 2354). Nowelizacja ta inicjuje zmiany w przepisach odnośnie zasad rejestrowania i wyrejestrowywania podatników z rejestru VAT. Zgodnie z wyjaśnieniami Ministerstwa Finansów, wprowadzenie tych zmian dla właściwego funkcjonowania systemu podatku VAT ma na celu utrzymanie rejestru podatników VAT czynnych w maksymalnie aktualnym stanie. I tak na wniosek zainteresowanego, naczelnik danego urzędy skarbowego jest obowiązany do potwierdzenia, czy podatnik jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny lub zwolniony. Aby naczelnik był w stanie przekazać prawdziwą informację, ważnym pozostaje, aby prowadzony rejestr był aktualny.

Zmiany w przepisach obowiązujące od dnia 2 stycznia 2019 r. wyrażają się w kontynuacji modyfikacji zasad rejestrowania i wyrejestrowywania podatników z rejestru VAT, dając tym samym organom podatkowym możliwość dokonywania odmowy rejestracji lub wyrejestrowania z rejestru podatników VAT w sytuacji wydania przez sąd orzeczenia o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej. Oznacza to, iż organ podatkowy po uzyskaniu informacji o takim orzeczeniu sądu dokona stosownych czynności bez konieczności zawiadamiania samego podatnika.

Ulga na złe długi

Na mocy Ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym (Dz. U. z 2018 r. poz. 2244) weszły od 1 stycznia 2019 r. zmiany w przepisach Ustawy o VAT. Obejmują one ulgi na złe długi. Mając na celu upowszechnienie możliwości skorzystania przez wierzyciela, który nie otrzymał oczekiwanego świadczenia pieniężnego, z tej ulgi, skrócono termin na dokonanie przez wierzyciela korekty. Wyjaśnić warto, że ulga za złe długi to pewnego rodzaju koło ratunkowe dla podatników VAT, którym nie udało się uzyskać należności od kontrahentów w określonym terminie – 150 dni od daty upływu terminu płatności wskazanego na fakturze lub w umowie. Stwarza możliwość po stronie wierzyciela odzyskania kwoty podatku należnego od przeprowadzonej czynności.

Nowelizacja ma dalej upowszechniać możliwość korzystania przez wierzyciela z tej ulgi. Temu służy skrócenie do 90 dni terminu umożliwiającego dokonanie przez wierzyciela korekty.

Na podobnej zasadzie wprowadzono także zmiany względem dłużników (art. 89b ust. 1-2 Ustawy o VAT) polegające na skróceniu terminu ze 150 do 90 dni na dokonanie przez nich obowiązkowej korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z faktury, w sytuacji nieuregulowania należności wynikającej z tej faktury. Zmiany przepisu art. 89b ust. 1-2 Ustawy o VAT przenoszą na dłużnika obowiązek dokonania takiej korekty, pozostawiając możliwość uniknięcia tego obowiązku w przypadku uregulowania należności odpowiednio w całości lub w części lub gdy dłużnik znajduje się w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.

Dzięki tej ustawie pojawiły się również zmiany względem przepisu art. 87 ust. 5, 5a i 6 Ustawy o VAT, polegające na odstąpieniu od wymagania odrębnego składania (wraz z deklaracją) umotywowanego wniosku o zwrot podatku oraz wniosku o zwrot w przyspieszonym terminie. Ministerstwo Finansów przyjęło, że składanie odrębnego wniosku jest zbędne, bo samo złożenie deklaracji z wykazaną kwotą do zwrotu na rachunek bankowy podatnika z określonym terminem zwrotu może być traktowane jak wniosek o zwrot.

Bony dla towarów, bądź usług

Od 1 stycznia 2019 r. weszły także w życie przepisy nowelizacji Ustawy o VAT, które mają za zadanie wprowadzenie rozwiązań wdrażających przepisy unijne co do bonów na towary lub usługi (Dyrektywa 2016/1065) oraz świadczenia usług na odległość (Dyrektywa 2017/2455). Założeniem Dyrektywy Rady (UE) 2016/1065 z dnia 27 czerwca 2016 r. zmieniającej Dyrektywę 2006/112/WE w odniesieniu do bonów na towary lub usługi jest uproszczenie, modernizacja i ujednolicenie przepisów dotyczących VAT.

O czym dokładnie mówimy? W realiach polskiej gospodarki szanse na pojawienie się „bonów” są wysokie. Przykładem mogą być programy lojalnościowe typu payback oraz programy organizowane przez sieci sprzedaży, w ramach których uczestnicy programów dostają nieodpłatnie punkty lojalnościowe przy okazji robienia zakupów lub podczas akcji promocyjnych.

Nowe regulacje prawne dotyczą wyłącznie bonów wyemitowanych po 31 grudnia 2018 r. Nowe przepisy opisują także zasady opodatkowania transakcji z użyciem bonów. Bon jednego przeznaczenia ma podlegać opodatkowaniu VAT już w momencie jego wydania, natomiast bon różnego przeznaczenia – w chwili jego realizacji. Normują również regulacje względem podstawy opodatkowania dla transakcji przy użyciu bonów różnego przeznaczenia.

Z kolei celem Dyrektywy 2017/2455 z dnia 5 grudnia 2017 r. jest zmniejszenie kosztów i niedogodności wywołanych rozliczaniem VAT od usług elektronicznych (telekomunikacyjnych, nadawczych i elektronicznych) świadczonych dla konsumentów z innych, niż Polska państw UE. W ten sposób w znowelizowanym przepisie art. 28k Ustawy o VAT wprowadzono próg odnoszący się do rocznej wartości netto usług elektronicznych (świadczonych unijnym konsumentom spoza Polski). Limit ten wyraża się kwotą 42 tys. zł. Wdrożenie takiego rozwiązania ma być korzystne dla małych i średnich firm oraz dla inicjatyw biznesowych typu start-up.

Początek tego roku 2019 przynosi również możliwość rozliczania usług elektronicznych w tzw. małym punkcie kompleksowej obsługi (MOSS) przez podatników,                      którzy nie posiadają siedzib swoich firm w państwach unijnych, albo zarejestrowanych do celów VAT w jednym lub większej liczbie państw UE.

Zmiany w zakresie zwolnień

Poprzez Ustawę o pracowniczych planach kapitałowych (Dz. U. z 2018 r. poz. 2215) wprowadzono zmiany do przepisu art. 43 Ustawy o VAT polegające na dodaniu w ust. 1    tego przepisu regulacji odnośnie zwolnienia z VAT usług zarządzania pracowniczymi planami kapitałowymi, w rozumieniu ustawy o pracowniczych planach kapitałowych. Należy wyjaśnić, że pracownicze plany kapitałowe są dobrowolnym i całkowicie prywatnym systemem długoterminowego oszczędzania. Jest to forma zabezpieczenia na emeryturę,     która będzie wprowadzana etapami – najwcześniej, od dnia 1 lipca 2019 r., mają przystąpić do pracowniczych planów kapitałowych najwięksi pracodawcy, czyli ci, którzy zatrudniają powyżej 250 pracowników.

Dodatkowo, Ministerstwo Finansów planuje wprowadzenie zmian w strukturze jednolitego pliku kontrolnego wysyłanego co miesiąc przez przedsiębiorców. Od połowy 2019 roku dotychczasowy plik JPK_VAT oraz deklarację VAT-7 powinien zastąpić plik JPK_VDEK. W ten sposób pojawi się ułatwienie dla przedsiębiorców, a także uda się zaoszczędzić na czasie za sprawą usunięcia dublowania potrzeby sprawdzenia i wysłania tych samych plików.

Dodatkowe zmiany w zakresie VAT

Projekt nowelizacji zakłada ponadto wprowadzenie zmian, które obejmą takie zagadnienia jak:

• wyłączenie z opodatkowania VAT importu towarów w sytuacji zawarcia umów między Polską a państwem trzecim dotyczących budowy lub utrzymania mostów transgranicznych lub wspólnych odcinków dróg,
• obniżenie wysokości sankcji do 15% w sytuacji, gdy podatnik złoży korektę deklaracji VAT w trakcie kontroli celno-skarbowej,
• wyłączenie możliwości wykorzystania ze zwolnienia podmiotowego w VAT przez pewne grupy podatników,
• zmiana warunków odliczenia kwoty zryczałtowanego zwrotu podatkuzapłaconego     za nabyte od rolnika ryczałtowego produkty rolne i usługi rolnicze,
• uproszczenie dla podatników poprzez zmianę zakresu danych wprowadzanych na fakturze VAT RR oraz zaproponowanie możliwości wystawiania i przesyłania   tych dokumentów w formie elektronicznej,
• zastosowanie udogodnień dla komorników w realizacji przez nich obowiązków płatnika VAT, szczególnie wtedy, gdy kontakt z podatnikiem-dłużnikiem jest problematyczny,
• umożliwienie podatnikowi obliczenia i wykazania VAT w związku z importem towarów w rozliczeniu zamknięcia, o którym mowa w przepisie art. 175 Ustawy o VAT,
• dostosowanie zwolnienia dla gier hazardowych do nowych przepisów Ustawy o grach hazardowych,
• modyfikację systemu korekt w sytuacji, gdy podatnicy VAT czynni podejmą decyzję o ponownym skorzystaniu ze zwolnień, o których traktuje przepis art. 43 ust. 1 pkt 3 albo przepis art. 113 ust. 1 Ustawy o VAT,
• doprecyzowanie regulacji odnośnie przesłanek wykreślania z urzędu z rejestru podatników VAT oraz rejestru podatników VAT UE,
• wykluczenie stosowania kaucji gwarancyjnej przez podmioty, które są podmiotami nowo powstałymi – kaucja gwarancyjna to zabezpieczenie zapłaty ewentualnych roszczeń stron w przypadku, gdyby druga strona kontraktu, która złożyła kaucję, nie wykonała umowy, bądź umowa nie zostałaby wykonana w należyty sposób.

Zmian w przepisach odnośnie podatku VAT jest na tyle dużo, że sami podatnicy mogą czuć się zdezorientowani. Warto pamiętać, że dostępne rozwiązania prawne należy wybierać, nie tylko kierując się indywidualnymi potrzebami biznesowymi, ale przede wszystkim konsultując skomplikowane treści normatywne z radcą prawnym, czy adwokatem. Rzeczowa analiza transakcji, czy innych działań planowanych przez przedsiębiorcę może uchronić go przed negatywnymi i często przykrymi skutkami.