Zgodnie z art. 102 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zwolnienia od kosztów sądowych może się domagać osoba fizyczna, jeżeli złoży oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Jednocześnie powstaje pytanie, czy takie zwolnienie należy się osobie, która straciła tylko przejściowo płynność finansową.

Postanowieniem z dnia 17 kwietnia 2015 r. I CZ 35/15 Sąd Najwyższy stwierdził, iż pomoc państwa w sferze instytucji zwolnienia od kosztów sądowych skierowana jest do osób, które ze względu na bardzo trudną sytuację materialną nie są w stanie poczynić oszczędności we własnych wydatkach z przeznaczeniem na koszty sądowe bez spowodowania uszczerbku w koniecznych kosztach utrzymania. Przejściowe trudności finansowe nie wyczerpują natomiast przesłanek objętych ww. przepisie. Sąd Najwyższy skonkludował, iż strona powinna zważać na konieczność ponoszenia opłat sądowych w inicjowanym przez siebie postępowaniu.

Należy przypomnieć, iż odpłatność wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych jest w Polsce zasadą i tylko w sytuacjach wyjątkowych można ubiegać się o zwolnienie od kosztów sądowych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 5 lipca 2013 r. I ACz 433/13).

Podsumowując, przejściowe trudności finansowe, zgodnie z najnowszym orzeczeniem Sądu Najwyższego nie mogą uzasadniać zwolnienia od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych.