Uchwalona we wtorek 31 marca 2020 r. ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, powoduje wiele wątpliwości interpretacyjnych, w szczególności w zakresie podmiotu uprawnionego do zwolnienia z obowiązku opłacania składek ZUS należnych za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r. „Tarcza antykryzysowa” w art. 31zo przewiduje bowiem, iż:

„Na wniosek płatnika składek, który na dzień 29 lutego 2020 r. zgłosił do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 ubezpieczonych, zwalnia się z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz 97 Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych, należne za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r., wykazanych w deklaracjach rozliczeniowych złożonych za ten okres, jeżeli był zgłoszony jako płatnik składek przed dniem 1 lutego 2020 r.”

Zgodnie z aktualną treścią ustawy, o zwolnienie ze składek ZUS może więc ubiegać się płatnik składek, który na dzień 29 lutego 2020 r. zgłosił do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 ubezpieczonych, pod warunkiem, że był zgłoszony jako płatnik składek przed dniem 1 lutego 2020 r. Nie mają więc znaczenia przychody czy obrót firmy.

W związku z powyższym pojawia się pytanie: czy przedsiębiorca, który zatrudnia 9 pracowników oraz sam za siebie płaci składki, powinien zostać doliczony do wskazanego w przepisie limitu zgłoszonych ubezpieczonych? Odpowiedź jest o tyle istotna, że jeżeli uznamy poprawność doliczenia pracodawcy, to będzie on 10 ubezpieczoną osobą zgłoszoną do ubezpieczeń, więc jako mikroprzedsiębiorca nie skorzysta on z proponowanego zwolnienia ze składek ZUS. Przepis wprost informuje bowiem, że ustawodawca miał na myśli mniej niż 10 ubezpieczonych, tj. od 1-9.

W świetle ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266):

• ubezpieczeni to osoby fizyczne podlegające chociaż jednemu z ubezpieczeń społecznych,
• płatnik składek to w szczególności pracodawca – w stosunku do pracowników i osób odbywających służbę zastępczą oraz jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna pozostająca z inną osobą fizyczną w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie tej osoby ubezpieczeniami społecznymi, w tym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym albo pobierania zasiłku macierzyńskiego, z wyłączeniem osób, którym zasiłek macierzyński wypłaca Zakład oraz ubezpieczony zobowiązany do opłacenia składek na własne ubezpieczenia społeczne, a także osoba prowadząca pozarolniczą działalność – w stosunku do osób współpracujących przy prowadzeniu tej działalności.

Art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych informuje, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają w szczególności, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:

• pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów;
• osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej “zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4;
• osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

Zgodnie z art. 13 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają m. in. osoby fizyczne w następujących okresach:

• pracownicy – od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku;
• osoby wykonujące pracę nakładczą oraz zleceniobiorcy – od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy;
• osoby prowadzące pozarolniczą działalność – od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców.

Stanowisko zakładające, że pracodawca jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega doliczeniu do limitu osób wskazanych w „tarczy antykryzysowej” potwierdza informacja udostępniona na stronie gov.pl. W ramach uruchomionego serwisu o Tarczy Antykryzysowej poinformowano, że:

„Jeśli prowadzisz jednoosobową działalność gospodarczą lub firmę, w której zatrudniasz maksymalnie 9 osób, możesz skorzystać ze zwolnienia ze składek ZUS przez 3 miesiące. Od 1 marca do 31 maja nie będziesz musiał więc opłacać składek m.in. na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy. Wystarczy, że złożysz wniosek online”.

Problematyczne pozostaje jednak nadal, czy z ulgi może skorzystać sam płatnik? Na wskazanej stronie czytamy: „Płatnik składek może wnioskować o ulgę w opłacaniu składek na ubezpieczenia zatrudnianych osób”. Przyjmując wskazane stanowisko należałoby uznać, że pracodawca może skorzystać z ulgi na pracowników, ale na siebie już nie.

Przyjęty w ustawie przepis przewiduje, iż płatnika składek spełniającego wskazane kryteria, zwalnia się z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz 97 Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych, należnych za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r., wykazanych w deklaracjach rozliczeniowych złożonych za ten okres.

Ponadto zastosowania nie powinno mieć kryterium osiągniętego przychodu zaprezentowane w art. 31zo ust. 2 „tarczy antykryzysowej”, ponieważ odnosi się on do płatnika składek, będącego osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 i 321), opłacającego składki wyłącznie na własne ubezpieczenia”.

Powyższe wątpliwości zostały jednoznacznie rozstrzygnięte. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w serwisie gov.pl udostępniło informację, iż płatnika składek należy doliczyć do wskazanego w “tarczy antykryzysowej” limitu zgłoszonych ubezpieczonych. Jeżeli więc mikroprzedsiębiorca zatrudnia 9 osób, które zgłasza do ubezpieczeń społecznych jako ubezpieczonych, nie skorzysta on z przedmiotowego zwolnienia ze składek ZUS. Prezes ZUS potwierdziła powyższe stanowisko na antenie Polskiego Radia.

W przypadku pytań, pozostajemy do Państwa dyspozycji.